آیه ۷۸ - سوره مائده

آیه لُعِنَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ بَني إِسْرائيلَ عَلى لِسانِ داوُدَ وَ عيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ [78]

كافران بنى‌اسرائيل، بر زبان داود و عيسى‌بن‌مريم، لعن [و نفرين] شدند. اين به‌خاطر آن بود كه نافرمانى‌كرده، و تجاوز مى‌نمودند.

۱
(مائده/ ۷۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَن مَسْعَدَهًَْ‌بْنِ‌صَدَقَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْمٍ مِنَ الشِّیعَهًِْ یَدْخُلُونَ فِی أَعْمَالِ السُّلْطَانِ وَ یَعْمَلُونَ لَهُمْ وَ یَجْبُونَ لَهُمْ وَ یُوَالُونَهُمْ قَالَ لَیْسَ هُمْ مِنَ الشِّیعَهًِْ وَ لَکِنَّهُمْ مِنْ أُولَئِکَ ثُمَّ قَرَأَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) هَذِهِ الْآیَهًَْ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی‌إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ إِلَی قَوْلِهِ وَ لکِنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ قَالَ الْخَنَازِیرُ عَلَی لِسَانِ دَاوُدَ (علیه السلام) وَ الْقِرَدَهًُْ عَلَی لِسَانِ عِیسَی (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- مسعدهًْ‌بن‌صدقه گوید: از حضرت درباره‌ی گروهی از شیعیان سؤال کردم که: «در کارهای حکومتی وارد می‌شوند و برایشان کار می‌کنند و آنان را دوست دارند [برای آن‌ها مالیات جمع می‌کنند] و با ایشان ارتباط برقرار می‌کنند». امام (علیه السلام) فرمود: «آنان شیعه نیستند؛ بلکه از ایشان هستند»! آنگاه امام (علیه السلام) این آیه را تلاوت فرمود: لُعِنَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ بَنی إِسْرائیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عیسَی ابْنِ مَرْیَم ... وَ لَکِنَّ کَثِیرًا مِّنهمْ فَسِقُون. و فرمود: «آنان به زبان داود (علیه السلام) خوک و به زبان عیسی (علیه السلام) بوزینه هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۸۸
بحارالأنوار، ج۱۴، ص۶۳/ القمی، ج۱، ص۱۷۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۷، ص۱۹۰/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(مائده/ ۷۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَن أَبِی‌عُبَیْدَهًَْ الْحَذَّاء عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ فَقَالَ الْخَنَازِیرُ عَلَی لِسَانِ دَاوُدَ (علیه السلام) وَ الْقِرَدَهًُْ عَلَی لِسَانِ عِیسَی (علیه السلام) وَ قَالَ إِنَّ الْیَهُودَ أُمِرُوا بِالْإِمْسَاکِ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ فَتَرَکُوا وَ أَمْسَکُوا یَوْمَ السَّبْتِ فَحُرِّمَ عَلَیْهِمُ الصَّیْدُ یَوْمَ السَّبْتِ فَعَمَدَ رِجَالٌ مِنْ سُفَهَاءِ الْقَرْیَهًِْ فَأَخَذُوا مِنَ الْحِیتَانِ لَیْلَهًَْ السَّبْتِ وَ بَاعُوا وَ لَمْ یَنْزِلْ بِهِمْ عُقُوبَهًٌْ فَاسْتَبْشَرُوا وَ فَعَلُوا ذَلِکَ سِنِینَ فَوَعَظَهُمْ طَوَائِفُ فَلَمْ یَسْمَعُوا وَ قَالُوا لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللهُ مُهْلِکُهُمْ فَأَصْبَحُوا قِرَدَهًًْ خَاسِئِینَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوعبیده حذّاء نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه: لُعنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ علَی لِسَانِ دَاوُودَ وَعیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ فرمود: (علیه السلام)خوکان به زبان داود (علیه السلام) و میمون‌ها به زبان عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام). به یهودی‌ها امر شد که روز جمعه ماهی صید نکنند و آن‌ها روز جمعه را [بر خلاف أمر خدا] صید می‌نمودند. و شنبه از گرفتن ماهی خودداری می‌کردند، از این جهت خداوند بر ایشان که روز شنبه صید می‌کردند؛ حرام فرمود. مردانی از ابلهان شهر از روی قصد و دانسته در شب شنبه بعضی از ماهی‌ها را صید کردند و فروختند و عذابی بر آن‌ها نازل نشد؛ در نتیجه مسرور شدند و آن را چند سال انجام دادند و گروهی آن‌ها را موعظه و نصیحت کردند ولی گوش نکردند و [از باب استهزا] گفتند: «چرا گروهی [گنهکار] را که خداوند هلاکشان خواهد کرد، اندرز می‌دهید»؟! در نتیجه به‌صورت بوزینه‌هایی طردشده در آمدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۹۰
بحارالأنوار، ج۱۴، ص۵۴/ قصص الأنبیاءللراوندی، ص۲۰۶
۳
(مائده/ ۷۸)

الباقر (علیه السلام)- أَمَّا دَاوُدُ (علیه السلام) فَإِنَّهُ لَعَنَ أَهْلَ أَیْلَهًٍْ لَمَّا اعْتَدَوْا فِی سَبْتِهِمْ وَ کَانَ اعْتِدَاؤُهُمْ فِی زَمَانِهِ فَقَالَ: اللَّهُمَّ أَلْبِسْهُمُ اللَّعْنَهًَْ مِثْلُ الرِّدَاءِ وَ مِثْلُ الْمِنْطَقَهًِْ عَلَی الْخَصْرَیْنِ. فَمَسَخَهُمُ اللَّهُ قِرَدَهًًْ. وَ أَمَّا عِیسَی (علیه السلام) فَإِنَّهُ لَعَنَ الَّذِینَ نَزَلَتْ عَلَیْهِمُ الْمَائِدَهًُْ ثُمَّ کَفَرُوا بَعْدَ ذَلِکَ.

امام باقر (علیه السلام)- داود، اهالی شهر أیْلَة را هنگامی که به مراسم روز شنبه‌شان تعدّی ورزیدند، لعنت کرد و این تعدّیِ آنان در زمان خود داوود بوده است. داوود (علیه السلام) فرمود: «خداوندا! ردای لعنت را مانند کمربند بر دو کفل آنان بپوشان، و خداوند آنان را به شکل میمون مسخ کرد. امّا عیسی (علیه السلام)، کسانی را لعنت کرد که بعد از آنکه سفره‌ی آسمانی بر آنان نازل شد، کفر ورزیدند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۹۰
البرهان
۴
(مائده/ ۷۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَا یُعَذِّبُ الْعَامَّهًَْ بِذَنْبِ الْخَاصَّهًِْ إِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّهًُْ بِالْمُنْکَرِ سِرّاً مِنْ غَیْرِ أَنْ تَعْلَمَ الْعَامَّهًُْ فَإِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّهًُْ بِالْمُنْکَرِ جِهَاراً فَلَمْ یُغَیِّرْ ذَلِکَ الْعَامَّهًُْ اسْتَوْجَبَ الْفَرِیقَانِ الْعُقُوبَهًَْ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ قَالَ لَا یَحْضُرَنَّ أَحَدُکُمْ رَجُلًا یَضْرِبُهُ سُلْطَانٌ جَائِرٌ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً وَ لَا مَقْتُولًا وَ لَا مَظْلُوماً إِذَا لَمْ یَنْصُرْهُ لِأَنَّ نُصْرَهًَْ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ فَرِیضَهًٌْ وَاجِبَهًٌْ إِذَا هُوَ حَضَرَهُ وَ الْعَافِیَهًُْ أَوْسَعُ مَا لَمْ تُلْزِمْکَ الْحُجَّهًُْ الْحَاضِرَهًُْ قَالَ وَ لَمَّا جُعِلَ التَّفَضُّلُ فِی بَنِی‌إِسْرَائِیلَ جَعَلَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ یَرَی أَخَاهُ عَلَی الذَّنْبِ فَیَنْهَاهُ فَلَا یَنْتَهِی فَلَا یَمْنَعُهُ ذَلِکَ أَنْ یَکُونَ أَکِیلَهُ وَ جَلِیسَهُ وَ شَرِیبَهُ حَتَّی ضَرَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ قُلُوبَ بَعْضِهِمْ بِبَعْضٍ وَ نَزَلَ فِیهِ الْقُرْآنُ حَیْثُ یَقُولُ عَزَّوَجَلَّ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ* کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ...

امام علی (علیه السلام)- ای مردم! مسلّما خداوند عزّوجلّ عموم مردم را به خاطر افراد انگشت شماری که پنهانی گناه می‌کنند، بی‌آنکه عموم مردم از آن مطّلع گردند، عذاب نمی‌فرماید، ولی اگر همان افراد انگشت شمار و ناچیز، آشکارا و در حضور مردم همان گناه را مرتکب گردند و مردم، آنان را به خاطر کار زشتی که می‌کنند مورد سرزنش قرار ندهند، هر دو گروه مستوجب کیفر و عذاب خداوند می‌گردند. نیز فرمود: هیچ یک از شما در حالی که سلطان از روی ستم و دشمنی، مردی را می‌زند، یا بی‌گناهی را می‌کشد و یا ستمدیده‌ای را آزار می‌کند، اگر در صدد دفاع از او نیستید در آنجا حضور پیدا نکنید، زیرا یاری رساندن مؤمن به مؤمن هنگامی که در صحنه حضور داشته باشد، واجب است، و سلامت و عافیت برای شما آسان‌تر است. البته تا زمانی که حجت بر شما تمام شده باشد؛ و نیز فرمود: هنگامی که در میان بنی‌اسرائیل رخوت و سستی پیدا شد، در چنین شرایطی مردی برادر ایمانی خود را در حال ارتکاب گناه می‌دید و او را از آن کار زشت باز می‌داشت ولی آن مرد همچنان به کار خود ادامه می‌داد، و این نصیحت‌ناپذیری مانع آن نمی‌شد که همان شخص پنددهنده، هم پیاله و همنشین و همسفره آن مرد گناهکار باشد!! تا آنکه خداوند به مکافات این بی‌تفاوتی و عدم احساس مسئولیّت دل‌های آنان را نسبت به هم برگرداند و آنان را به دشمنی با یکدیگر واداشت، و این آیات را درباره‌ی آن‌ها فرو فرستاد: لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ* کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ...

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۹۰
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۷۸/ ثواب الأعمال، ص۲۶۱/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۳۶
۵
(مائده/ ۷۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- اعْتَبِرُوا أَیُّهَا النَّاسُ بِمَا وَعَظَ اللَّهُ بِهِ أَوْلِیَاءَهُ مِنْ سُوءِ ثَنَائِهِ عَلَی الْأَحْبَارِ إِذْ یَقُولُ لَوْ لا یَنْهاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ قَالَ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ إِلَی قَوْلِهِ لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ وَ إِنَّمَا عَابَ اللَّهُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ لِأَنَّهُمْ کَانُوا یَرَوْنَ مِنَ الظَّلَمَهًِْ الَّذِینَ بَیْنَ أَظْهُرِهِمُ الْمُنْکَرَ وَ الْفَسَادَ فَلَا یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ ذَلِکَ رَغْبَهًًْ فِیمَا کَانُوا یُنَالُونَ مِنْهُمْ وَ رَهْبَهًًْ مِمَّا یُحْذَرُونَ.

امام علی (علیه السلام)- ای مردم! از آنچه خدا دوستداران خود را به‌وسیله‌ی آن پند داده، پند گیرید مانند بدگویی او از دانشمندان یهود، آنجا که می‌فرماید: لَوْ لا یَنْهاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ و می‌فرماید: لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ تا اینجای سخنش که فرمود: لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ همانا، خداوند آنان را مورد نکوهش قرار داده؛ به‌خاطر اینکه در میان ستمکاران بودند و اعمال زشت و فاسد آنان را مشاهده می‌کردند ولی به طمع آنچه که داشتند و از بیم اینکه در محذور واقع شوند آنان را از آن اعمال نهی نمی‌کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۹۰
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۷۹/ تحف العقول، ص۲۳۷/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۳۰
۶
(مائده/ ۷۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا ابْنَ‌مَسْعُودٍ سَیَأْتِی مِنْ بَعْدِی أَقْوَامٌ یَأْکُلُونَ طَیِّبَ الطَّعَامِ وَ أَلْوَانَهَا وَ یَرْکَبُونَ الدَّوَابَّ وَ یَتَزَیَّنُونَ بِزِینَهًِْ الْمَرْأَهًِْ لِزَوْجِهَا وَ یَتَبَرَّجُونَ تَبَرُّجَ النِّسَاءِ وَ زِیُّهُنَّ مِثْلُ زِیِّ الْمُلُوکِ الْجَبَابِرَهًِْ وَ هُمْ مُنَافِقُو هَذِهِ الْأُمَّهًِْ فِی آخِرِ الزَّمَانِ شَارِبُونَ بِالْقَهَوَاتِ لَاعِبُونَ بِالْکِعَابِ رَاکِبُونَ الشَّهَوَاتِ تَارِکُونَ الْجَمَاعَاتِ رَاقِدُونَ عَنِ الْعَتَمَاتِ مُفْرِطُونَ فِی الْعَدَوَات ... یَا ابْنَ‌مَسْعُودٍ عَلَیْهِمْ لَعْنَهًُْ اللَّهِ مِنِّی وَ مِنْ جَمِیعِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْمَلَائِکَهًِْ الْمُقَرَّبِینَ وَ عَلَیْهِمْ غَضَبُ اللَّهِ وَ سُوءُ الْحِسَابِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ إِلَی قَوْلِهِ وَ لکِنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ یَا ابْنَ‌مَسْعُودٍ أُولَئِکَ یُظْهِرُونَ الْحِرْصَ الْفَاحِشَ وَ الْحَسَدَ الظَّاهِرَ وَ یَقْطَعُونَ الْأَرْحَامَ وَ یَزْهَدُونَ فِی الْخَیْر.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای پسر مسعود: به‌زودی گروه‌هایی می‌آیند که طعام پاکیزه و رنگارنگ می‌خورند و بر چهارپایان سوار می‌شوند و همانند زنی که برای همسرش خود را می‌آراید خویشتن را آرایش می‌کنند و همانند زنان زینت خود را به دیگران می‌نمایانند و به‌مانند پادشاهان ستمگر رفتار می‌کنند آنان در آخر الزمان منافقان این امّت هستند. قهوه‌ها می‌نوشند و نردبازی می‌کنند بر مرکب شهوت‌ها سوار می‌شوند. و حضور در جماعت‌های مسلمین را ترک می‌کنند، شامگاهان را در خواب به سر می‌برند و بامداد را به سهل‌انگاری می‌گذرانند ... ای پسر مسعود بر آنان از طرف من نفرین باد و از طرف تمام پیامبران و فرشتگان مقرّب. و خشم خدا و بدی حساب در دنیا و آخرت بر ایشان است و خداوند فرمود: لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ تا وَ لَاکِنَّ کَثِیرًا مِّنهْمْ فَسِقُون ای پسر مسعود: آنان حرص فراوان و حسد آشکار نشان می‌دهند و قطع رحم می‌کنند و به کارهای خوب رغبتی ندارند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۹۲
بحارالأنوار، ج۷۴، ص۹۹/ مکارم الأخلاق، ص۴۵۰/ مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۳۲۷
بیشتر