آیه وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها كَذالِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ [103]
و همگى به ريسمان خدا (قرآن، و هرگونه وسيله‌ی وحدت الهى)، چنگ زنيد، و پراكنده نشويد؛ ونعمتِ [بزرگِ] خدا را بر خود، به ياد آريد كه چگونه دشمن يكديگر بوديد، و او ميان دل‌هاى شما، الفت برقرار ساخت، و به بركتِ نعمتِ او، برادر شديد! و شما بر لبِ حفره‌اى از آتش بوديد، خدا شما را از آن نجات داد؛ اين چنين، خداوند آيات خود را براى شما آشكار مى‌سازد؛ شايد هدايت شويد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أما عِصْمَهًُْ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الْأَوْصِیَاءِ (علیه السلام) فَقَدْ قِیلَ فِی ذَلِکَ أَقَاوِیلُ تَخْتَلِفُ قَالَ بَعْضُ النَّاسِ هُوَ مَانِعٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَی یَمْنَعُهُمْ عَنِ الْمَعَاصِی فِیمَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ التَّبْلِیغِ عَنْهُ إِلَی خَلْقِهِ وَ هُوَ فِعْلُ اللَّهِ دُونَهُمْ وَ قَالَ آخَرُونَ الْعِصْمَهًُْ مِنْ فِعْلِهِمْ لِأَنَّهُمْ یُحْمَدُونَ عَلَیْهَا وَ قَالَ آخَرُونَ یَجُوزُ عَلَی الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الْأَوْصِیَاءِ مَا یَجُوزُ عَلَی غَیْرِهِمْ مِنَ الذُّنُوبِ کُلِّهَا وَ الْأَوَّلُ بَاطِلٌ لِقَوْلِهِ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لَقَدْ راوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ أَیِ امْتَنَعَ لِأَنَّ الْعَصْمَ هُوَ الْمَنْعُ.
امام علی (علیه السلام) و امّا درباره‌ی عصمت پیامبران و مرسلین و جانشینان پیامبران (علیه السلام) سخنان مختلفی گفته شده است. بعضی از مردم گفته‌اند: «عصمت عامل بازدارنده‌ای از سوی خدای تعالی است که آن‌ها را از نافرمانی در آنچه که خداوند بر آن‌ها واجب نموده است که از سوی او به خلقش پیام‌رسانی کنند بازمی‌دارد و این بازدارندگی کار خداست نه عمل آن‌ها و بعضی دیگر می‌گویند: «عصمت کار خود آن‌هاست؛ زیرا به خاطر آن مورد ستایش قرار می‌گیرند و بعضی دیگر گفته‌اند: «برای انبیاء و مرسلین و جانشینان آن‌ها جایز است همه‌ی گناهانی که برای غیر آن‌ها جایز است». سخن گروه اوّل به دلیل سخن خداوند وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا و این سخن خدای تعالی: [آری]، من او را به خویشتن دعوت کردم و او خودداری کرد!. (یوسف/۳۲) یعنی خودداری کرد، باطل است چون عصمت؛ به معنی بازداشتن است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَوْ فَقَدْتُمُونِی لَرَأَیْتُمْ مِنْ بَعْدِی أُمُوراً یَتَمَنَّی أَحَدُکُمُ الْمَوْتَ مِمَّا یَرَی مِنْ أَهْلِ الْجُحُودِ وَ الْعُدْوَانِ مِنَ الْأَثَرَهًِْ وَ الِاسْتِخْفَافِ بِحَقِّ اللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ وَ الْخَوْفِ عَلَی نَفْسِهِ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَاهًِْ وَ التَّقِیَّهًْ.
امام علی (علیه السلام) چون مرا از دست بدهید پس از من چیزهایی خواهید دید که از دست ملحدان و دشمنان آرزوی مرگ می‌کنید. از دست افراد خودخواه که حقّ خدا را سبک شمارند و از جان خود بترسید چون چنین شد به رشته‌ی محکم حق بچسبید و دسته‌دسته نشوید و صبر و نماز و تقیّه را از دست ندهید.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عن جابر بن عبد اللَّه انصاری قال وَ فَدَ عَلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) أَهْلُ الْیَمَن فَقَالُوا یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ وَصِیُّکَ فَقَالَ هُوَ الَّذِی أَمَرَکُمُ اللَّهُ بِالِاعْتِصَامِ بِهِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَقَالُوا یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) بَیِّنْ لَنَا مَا هَذَا الْحَبْلُ فَقَالَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ فَالْحَبْلُ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ الْحَبْلُ مِنَ النَّاسِ وَصِیِّی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) جابربن‌عبداللَّه انصاری عرض کرد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! وصیّ شما کیست»؟ فرمود: «همان کسی که خداوند به شما دستورداده است که دست از او بر ندارید و فرموده است؛ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا. عرض کرد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) برای ما بیان فرمایید که این ریسمان چیست»؟ فرمود: «همان است که خدا فرموده است: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛ مگر به ریسمانی از خدا و ریسمانی از مردم ریسمانی که از طرف خداست کتاب اوست و ریسمانی که از مردم است وصیّ من است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ خَلِیفَتَیْنِ إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الْآخَرِ کِتَابَ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ أَوْ قَالَ إِلَی الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی أَلَا وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) مردم من میان شما دو چیز گران نهادم که جانشین منند اگر به آن دو چنگ زنید گمراه نمی‌شوید بعد از من یکی از دیگری بزرگ‌تر است کتاب خدا که ریسمان آویخته از آسمان به زمین است. یا فرمود: «تا زمین و عترت و اهل‌بیتم (علیهم السلام) این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در حوض بر من وارد شوند».
الصّادق (علیه السلام)- وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً قَالَ نَحْنُ الْحَبْلُ.
امام صادق (علیه السلام) وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً؛ ما حبل و ریسمان پیوسته به خداییم.
الباقر (علیه السلام)- ال مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) هُمْ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِی أُمِرَ بِالِاعْتِصَامِ بِهِ.
امام باقر (علیه السلام) آل‌محمّد (علیهم السلام) ریسمان خدا هستند که به چنگ‌زدن به آن فرمان داده شده است.
الباقر (علیه السلام)- وَلَایَهًُْ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) الْحَبْلُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَمَنْ تَمَسَّکَ بِهِ کَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ تَرَکَهُ خَرَجَ مِنَ الْإِیمَان.
امام باقر (علیه السلام) ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) ریسمانی است که خدای تعالی فرمود: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ پس هرکس به آن چنگ بزند مؤمن است و هرکه آن را واگذارد، از ایمان خارج است.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً قَالَ التَّوْحِیدُ وَ الْوَلَایَهًُْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ توحید و ولایت است.
الصّادق (علیه السلام)- خَطَبَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا مَعَاشِرَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ مَنْ حَضَرَ فِی یَوْمِی هَذَا وَ سَاعَتِی هَذِهِ مِنَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ لِیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمْ غَائِبَکُمْ أَلَا إِنِّی خَلَّفْتُ فِیکُمْ کِتَابَ اللَّهِ فِیهِ النُّورُ وَ الْهُدَی وَ الْبَیَانُ لِمَا فَرَضَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مِنْ شَیْءٍ حُجَّهًُْ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ حُجَّتِی وَ حُجَّهًُْ وَلِیِّی وَ خَلَّفْتُ فِیکُمُ الْعِلْمَ الْأَکْبَرَ عِلْمَ الدِّینِ وَ نُورَ الْهُدَی وَ ضِیَاءَهُ وَ هُوَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ هُوَ حَبْلُ اللَّهِ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ.
امام صادق (علیه السلام) رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) سخنرانی کرد و فرمود: «ای گروه! مهاجر و انصار و هر انس و جنی که در این روز و ساعتم حاضر است! باید حاضران شما به غایبانتان این پیام را برسانند. آگاه باشید که من کتاب خدا را در میان شما به‌جا گذاشتم که در آن نور و هدایت و بیان هر چیزی است که خداوند واجب نموده است؛ حجّت و دلیل خدا بر شما و حجّت من و حجّت ولی من است و علم بزرگ‌تر، علم دین و نور هدایت و روشنایی آن را در میان شما به‌جا گذاشتم و او علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است و او ریسمان خداست: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا ... لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ.
الکاظم (علیه السلام)- عن ابن یزید، قال: سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً قَالَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ.
امام کاظم (علیه السلام) عمربن‌یزید گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی قول خدای عزّوجلّ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعا؛ پرسیدم: فرمود: «علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) ریسمان محکم الهی است».
السّجّاد (علیه السلام)- جَاءأَعْرَابِیٍّ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فقَالَ یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) إِنِّی سَمِعْتُ اللَّهَ یَقُولُ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَمَا هَذَا الْحَبْلُ الَّذِی أَمَرَنَا اللَّهُ بِالِاعْتِصَامِ بِهِ وَ أَنْ لَا نَتَفَرَّقَ عَنْهُ قَالَ فَأَطْرَقَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) سَاعَهًًْ ثُم أَشَارَ إِلَی علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ قَالَ هَذَا حَبْلُ اللَّهِ الَّذِی مَنْ تَمَسَّکَ بِهِ عُصِمَ فِی دُنْیَاهُ وَ لَمْ یَضِلَّ فِی آخِرَتِه.
امام سجّاد (علیه السلام) شخصی بادیه‌نشین نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! من شنیده‌ام که خداوند می‌فرماید: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ این ریسمانی که خداوند ما را به چنگ‌زدن به آن و پراکنده‌نشدن از آن فرمان‌داده چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) لحظه‌ای سر به زیر انداخت، سپس به علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) اشاره کرد و فرمود: «این ریسمان الهی است که هرکه به آن چنگ زند در دنیا حفظ شده و در آخرتش گمراه نمی‌شود».
الصّادق (علیه السلام)- فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَال بَیْنَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) جَالِسٌ فِی جَمَاعَهًٍْ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذْ وَرَدَ عَلَیْهِ أَعْرَابِیٌّ فَبَرَکَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) إِنِّی سَمِعْتُ اللَّهَ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَهَذَا الْحَبْلُ الَّذِی أَمَرَنَا بِالِاعْتِصَامِ بِهِ مَا هُوَ قَالَ فَضَرَبَ النَّبِیُّ یَدَهُ عَلَی کَتِفِ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فَقَالَ وَلَایَهًُْ هَذَا.
امام صادق (علیه السلام) زمانی‌که رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) در میان جماعتی از اصحاب خود نشسته بود، در آن هنگام عرب بادیه‌نشینی نزد ایشان آمد و روبه‌روی ایشان زانو زد و گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! من شنیده‌ام که خداوند در کتابش می‌فرماید: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ این ریسمانی که ما به چنگ‌زدن به آن امر شده‌ایم چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستش را بر کتف علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) زد و فرمود: «ولایت این شخص».
الباقر (علیه السلام)- جَاء أَعْرَابِیٍّ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَا مَعْنَی وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَنَا نَبِیُّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) حَبْلُه.
امام باقر (علیه السلام) شخصی بیابانی نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! معنی وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «من پیامبر خدا هستم و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) ریسمان اوست».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قال علی (علیه السلام) ... أَنَا حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی خَلْقَهُ أَنْ یَعْصِمُوا بِهِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً.
امام علی (علیه السلام) علی (علیه السلام) فرمود: «... من ریسمان محکم الهی هستم که خدای تعالی در سخنش: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا، خلقش را به چنگ‌زدن به آن امر نموده است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌ذَرٍّ (رحمة الله علیه) عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فِی خَبَرِ الْمِعْرَاجِ قَالَ: ثُمَ عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ السَّادِسَهًِْ فَتَلَقَّتْنِی الْمَلَائِکَهًُْ وَ سَلَّمُوا عَلَیَّ وَ قَالُوا لِی مِثْلَ مَقَالَهًِْ أَصْحَابِهِمْ فَقُلْتُ: یَا مَلَائِکَتِی تَعْرِفُونَنَا حَقَّ مَعْرِفَتِنَا؟ فَقَالُوا: بَلَی یَا نَبِیَّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِمَ لَا نَعْرِفُکُمْ وَ قَدْ خَلَقَ اللَّهُ جَنَّهًَْ الْفِرْدَوْسِ وَ عَلَی بَابِهَا شَجَرَهًٌْ لَیْسَ فِیهَا وَرَقَهًٌْ إِلَّا عَلَیْهَا مَکْتُوبٌ حَرْفَانِ بِالنُّورِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) رَسُولُ اللَّهِ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) عُرْوَهًُْ اللَّهِ الْوَثِیقَهًُْ وَ حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِین.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) ابوذر (رحمة الله علیه) از پیامبر (صلی الله علیه و آله) در سفرمعراج نقل می‌کند که. در خبر معراج پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سپس مرا به‌سوی آسمان ششم بالا بردند. ملائکه به استقبالم آمدند و بر من سلام کردند و مانند سخن گفتن با دوستان نزدیکشان با من سخن گفتند؛ پس من گفتم: «ای فرشتگان من! آیا ما را آن‌گونه که شایسته‌ی ماست می‌شناسید»؟ گفتند: «بله ای پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله)! چرا شما را نشناسیم درحالی‌که خداوند بهشت فردوس را آفرید و بر در آن درختی است که برگی از آن نیست مگر اینکه با نور بر آن نوشته‌شده است: «خدایی جز الله نیست و محمّد (صلی الله علیه و آله) پیامبر خداست و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) دستاویز مورد اعتماد الهی و ریسمان محکم خداوند است».
الباقر (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ وَلا تَفَرَّقُوا قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلِمَ أَنَّهُمْ سَیَتَفَرَّقُونَ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ وَ یَخْتَلِفُونَ فَنَهَاهُمْ عَنِ التَّفَرُّقِ کَمَا نَهَی مَنْ کَانَ قَبْلَهُمْ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَجْتَمِعُوا عَلَی وَلَایَهًِْ آلِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ لَا یَتَفَرَّقُوا.
امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی وَلاتَفَرَّقُوا که فرمود: «چون خداوند می‌دانست امّت پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) اختلاف خواهند کرد و متفرّق می‌شوند به‌همین‌جهت از تفرقه نهی کرد چنانچه امّت‌های پیش را نیز نهی نموده دستور داد به آن‌ها که اجماع در ولایت آل محمّد (علیهم السلام) کنند و متفرّق نشوند».
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الْأَوْسِ وَ الْخَزْرَجِ کَانَ الْحَرْبُ بَیْنَهُمْ مِائَهًَْ سَنَهًٍْ لَا یَضَعُونَ السِّلَاحَ بِاللَّیْلِ وَ لَا بِالنَّهَارِ حَتَّی وُلِدَ عَلَیْهِ الْأَوْلَادُ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیَّه (صلی الله علیه و آله) أصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَدَخَلُوا فِی الْإِسْلَامِ وَ ذَهَبَتِ الْعَدَاوَهًُْ مِنْ قُلُوبِهِمْ بِرَسُولِ‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ صَارُوا إِخْوَاناً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُم؛ این آیه درباره‌ی اوس و خزرج نازل شد که میانشان صدسال جنگ بود. شب و روز اسلحه بر زمین نمی‌گذاشتند تا اینکه فرزندان زیادی در دوران جنگ برایشان به دنیا آمدند. هنگامی‌که خداوند پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را فرستاد، میانشان صلح و آشتی برقرار کرد؛ در نتیجه اسلام آوردند و به‌وسیله‌ی رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) دشمنی از دل‌هایشان رفت و با یکدیگر برادر شدند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ خَصَّ اللَّهُ قُرَیْشاً بِثَلَاثِ آیَاتٍ وَ عَمَّ الْعَرَبَ بِآیَهًْ ... وَ أما الْآیَهًُْ الَّتِی عَمَّ بِهَا الْعَرَبَ فَهُوَ قَوْلُهُ وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ کُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ فیَا لَهَا نِعْمَهًًْ مَا أَعْظَمَهَا إِنْ لَمْ تَخْرُجُوا مِنْهَا إِلَی غَیْرِهَا، وَ یَا لَهَا مُصِیبَهًًْ مَا أَعْظَمَهَا إِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا بِهَا وَ تَرْغَبُوا عَنْهَا.
امام علی (علیه السلام) خداوند قریش را به سه آیه اختصاص داد و یک آیه را به همه عرب عمومیت داد ... و امّا آیه‌ای که شامل همه‌ی عرب شد، این سخن خداوند است وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ کُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُم مِنْها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُون؛ پس اگر از این نعمت به‌سوی غیر آن بیرون نروند، چه نیکو نعمتی است و چه نعمت با عظمتی است ولی اگر به آن ایمان نیاورند و از آن روی برگردانند، چه بد مصیبتی است و چه مصیبت بزرگی است!.
الصّادق (علیه السلام)- أَبْشِرُوا بِأَعْظَمِ الْمِنَنِ عَلَیْکُمْ قَوْلِ اللَّهِ وَ کُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها فَالْإِنْقَاذُ مِنَ اللَّهِ هِبَهًٌْ وَ اللَّهُ لَا یَرْجِعُ مِنْ هِبَتِهِ.
امام صادق (علیه السلام) مژده باد شما را به بزرگ‌ترین نعمت خدا این آیه: وَکُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها این نجات بخشی از آتش، لطفی است از جانب خدا و هرگز خداوند همه و بخشش خود را باز پس نمی‌گیرد.
الصّادق (علیه السلام)- وَکُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) هَکَذَا وَ اللَّهِ نَزَلَ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام) گفتار خدای تعالی وَکُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها به همین نحو به خدا سوگند! جبرئیل (علیه السلام) آن را بر محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل کرد.