آیه ۱۱۸ - سوره آل‌عمران

آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِكُمْ لا يَأْلُونَكُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنّا لَكُمُ الْآياتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ [118]

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! محرم اسرارى از غير خود، انتخاب ‌نكنيد. آن‌ها از هرگونه شرّ و فسادى درباره‌ی شما، كوتاهى ‌نمى‌كنند. آن‌ها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشيد. [نشانه‌هاى] دشمنى از سخنانشان آشكار شده؛ و آنچه در دل‌هايشان پنهان مى‌دارند، از آن مهمتر است. ما آيات [و راه‌هاى پيشگيرى از شرّ آن‌ها] را براى شما بيان كرديم اگر بينديشيد.

۱
(آل‌عمران/ ۱۱۸)

الباقر (علیه السلام)- {عَنْهُ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی} یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً: وَ أَعْلَمَهُمْ بِمَا فِی قُلُوبِهِمْ وَ هُمْ أَصْحَابُ الصَّحِیفَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَة و مؤمنین را نسبت به آنچه غیر مؤمنین در دل دارند آگاه کرد و منظور از غیر مؤمنین اصحاب صحیفه (پنج نفری هستند که برای مخالفت با امام علی (علیه السلام) با هم عهد و پیمان بستند) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۶
المناقب، ج۳، ص۲۱۳/ بحارالأنوار، ج۲۸، ص۱۱۶
۲
(آل‌عمران/ ۱۱۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- هُمُ الْخَوَارِجُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن‌ها خوارج هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۶
بحارالأنوار، ج۳۳، ص۳۳۸/ العمدهًْ، ص۴۶۲
۳
(آل‌عمران/ ۱۱۸)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی الیَهُودِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) این آیه راجع به یهود نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۶
القمی، ج۱، ص۱۱۰
۴
(آل‌عمران/ ۱۱۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا نَزَلَتْ فِی رِجَالٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ کَانُوا یُوَاصِلُونَ رِجَالًا مِنَ الْیَهُودِ لِمَا کَانَ بَیْنَهُمْ مِنَ الصَّدَاقَهًِْ وَ الْقَرَابَهًِْ وَ الْجِوَارِ وَ الْحَلْفِ وَ الرِّضَا، عَنْ إبن‌عباس (رحمة الله علیه). وَ قِیلَ نَزَلَتْ فِی قَوْمٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ کَانُوا یُصَادِقُونَ الْمُنَافِقِینَ وَ یُخَالِطُونَهُمْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا؛ درباره‌ی مردانی از مسلمانان نازل شد که با مردانی از یهود به خاطر رفاقت، خویشاوندی، همسایگی، عهد و پیمان و محرمیّت رضاعی که در بین آن‌ها بود رابطه داشتند و گفته شده: «آیه درباره‌ی گروهی از مؤمنان نازل شده که با منافقین دوستی و معاشرت می‌کردند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۶
بحارالأنوار، ج۲۲، ص۱۷
۵
(آل‌عمران/ ۱۱۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَیْتُنَا مَعَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) نَقْتُلُ آبَاءَنَا وَ أَبْنَاءَنَا وَ أَخْوَالَنَا وَ أَعْمَامَنَا وَ أَهْلَ بُیُوتِنَا ثُمَّ لَا یَزِیدُنَا ذَلِکَ إِلَّا إِیمَاناً وَ تَسْلِیماً وَ جِدّاً فِی طَاعَهًِْ اللَّهِ، وَ اسْتِقْلَالًا بِمُبَارَزَهًِْ الْأَقْرَانِ، وَ إِنْ کَانَ الرَّجُلُ مِنَّا وَ الرَّجُلُ مِنْ عَدُوِّنَا لَیَتَصَاوَلَانِ تَصَاوُلَ الْفَحْلَیْنِ یَتَخَالَسَانِ أَنْفُسَهُمَا أَیُّهُمَا یَسْقِی صَاحِبَهُ کَأْسَ الْمَوْتِ، فَمَرَّهًًْ لَنَا مِنْ عَدُوِّنَا، وَ مَرَّهًًْ لِعَدُوِّنَا مِنَّا، فَلَمَّا رَأَی اللَّهُ مِنَّا صِدْقاً وَ صَبْراً أَنْزَلَ الْکِتَابَ بِحُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَیْنَا وَ الرِّضَا عَنَّا، وَ أَنْزَلَ عَلَیْنَا النَّصْرَ، وَ لَسْتُ أَقُولُ إِنَّ کُلَّ مَنْ کَانَ مَعَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله)، وَ لَقَدْ کَانَتْ مَعَنَا بِطَانَهًٌْ لَا یَأْلُونَا خَبَالًا، قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ.

امام علی (علیه السلام) به خدا قسم! ما را همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌دیدی که پدران و پسران و دایی‌ها و عموها و فامیل‌های خود را می‌کشتیم و این مطلب ایمان و تسلیم و جدّیت ما را در اطاعت خدا و قدرت بیشتر برای مبارزه با همتاهای خود افزون می‌کرد. مردی از ما و مردی از دشمنمان مانند دو فحل (نر) با یکدیگر در می‌آویختند و هریک در فکر رهایی خود بود و اینکه کدام به رفیقش کاسه مرگ را بچشاند. گاهی از طرف دشمن به نفع ما می‌شد و گاهی از طرف ما به نفع دشمن می‌گشت. وقتی خداوند ما را صادق و صابر دید. آیه‌ی قرآن را در ذکر خیر ما و رضایت از ما فرستاد و پیروزی را بر ما نازل کرد. من نمی‌گویم: «هرکس با پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود چنین بود، ولی قسمت اعظم و اکثریّت و عموم آن‌ها چنین بودند. در عین حال همراه ما گروهی بودند که از فساد در کارها دریغی نداشتند». خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۶
بحارالأنوار، ج۳۰، ص۳۲۱/ کتاب سلیم بن قیس، ص۶۹۶
بیشتر