آیه ۱۱۲ - سوره آل‌عمران

آیه ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا إِلّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ وَ بائوُا بِغَضَبٍ مِنَ اللهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذالِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللهِ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذالِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ [112]

هرجا يافت شوند، مهر ذلّت بر آنان خورده ‌است؛ مگر با ارتباط به خدا، [و تجديد‌ نظر در روشِ ناپسند خود]، يا با ارتباط به مردم [و وابستگى به اين و آن]؛ و به خشم خدا، گرفتار شده‌اند؛ و مُهر بيچارگى بر آن‌ها زده شده؛ چرا كه آن‌هابه آيات خدا، كفر مى‌ورزيدند و پيامبران را به ناحق مى‌کشتند. اين به‌ خاطر آن بود كه نافرمانى‌كردند؛ و [به حقوق ديگران]، تجاوز مى‌نمودند.

هر جا یافت شوند، مهر ذلّت بر آنان خورده است

۱ -۱
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الَّذِینَ غَصَبُوا حُقُوقَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام).

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) این آیه درباره‌ی کسانی که حقوق خاندان محمّد (علیهم السلام) را غصب نمودند، نازل شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۰
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۲۷

مگر با ارتباط به خدا، [و تجدیدنظر در روشِ ناپسند خود،] یا با ارتباط به مردم [و وابستگی به این و آن]

۲ -۱
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَقَفَ عَلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) أَهْلُ الْیَمَنِ یَبَشُّونَ بَشِیشاً فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) ... فَقَالُوا یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ وَصِیُّکَ فَقَالَ هُوَ الَّذِی أَمَرَکُمُ اللَّهُ بِالِاعْتِصَامِ بِهِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَقَالُوا یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) بَیِّنْ لَنَا مَا هَذَا الْحَبْلُ فَقَالَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ فَالْحَبْلُ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ الْحَبْلُ مِنَ النَّاسِ وَصِیِّی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) اهل یمن بر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آگاهی پیدا کردند و بسیار شاد شدند و هنگامی‌که نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند ... گفتند: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! جانشین شما کیست»؟ فرمود: «او کسی است که خدای عزّوجلّ شما را به تمسّک‌جستن به او فرمان داد و فرمود: و همگی به ریسمان خدا (قرآن و اسلام و هرگونه وسیله‌ی وحدت)، چنگ زنید و پراکنده نشوید!. (آل عمران/۱۰۳) گفتند: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! برای ما روشن کن که این ریسمان چیست»؟ فرمود: «بیان ریسمان الهی، سخن خداوند است إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛ پس ریسمانی که از جانب خداست کتاب خدا (قرآن) و ریسمانی که از جانب مردم است، جانشین من است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۰
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۱۲/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۳۹
۲ -۲
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَال سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ قَالَ مَا یَقُولُ النَّاسُ فِیهَا قَالَ قُلْتُ یَقُولُونَ حَبْلٌ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ حَبْلٌ مِنَ النَّاسِ عَهْدُهُ الَّذِی عَهِدَ إِلَیْهِمْ قَالَ کَذَبُوا قَالَ قُلْتُ مَا تَقُولُ فِیهَا قَالَ فَقَالَ حَبْلٌ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ حَبْلٌ مِنَ النَّاسِ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام) از ابان‌بن‌تغلب گوید: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خدای تعالی ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ پرسیدم: فرمود: «مردم درباره‌ی آن چه می‌گویند»؟ عرض کردم: «می‌گویند: ریسمانی از جانب خدا، کتاب او و ریسمانی از جانب مردم، عهد و پیمان خدا است که از آن‌ها گرفته است». فرمود: «دروغ گفتند». عرض کردم: «درباره‌ی آنچه می‌فرمایی»؟ فرمود: «ریسمانی از جانب خدا، کتاب او و ریسمانی از جانب مردم، علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۰
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۸/ فرات الکوفی، ص۹۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸۴/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۲۷/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۸۶/ العیاشی، ج۱، ص۱۹۶
۲ -۳
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی وَصْفِ الْأَئِمَّهًِْ الْإِثْنَی عَشَرَ وَ هُمْ حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) در توصیف دوازده امام (علیهم السلام) آمده است که آن‌ها ریسمان محکم الهی هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۲
بحرالعرفان، ج۴، ص۴۲

پیامبران را به ناحق می‌کشتند

۳ -۱
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

الصّادق (علیه السلام)- أما وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْیَافِهِمْ وَ لَکِنْ أَذَاعُوا سِرَّهُمْ وَ أَفْشَوْا عَلَیْهِمْ فَقُتِلُوا.

امام صادق (علیه السلام) آگاه باشید به خدا آنان را با شمشیر خود نکشتند ولی رازشان را فاش کردند و [پیامبران] بر سر آن کشته شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۲
الکافی، ج۲، ص۳۷۱/ بحارالأنوار، ج۷۲، ص۸۷/ بحارالأنوار، ج۷۲، ص۳۹۷/ المحاسن، ج۱، ص۲۵۶/ مشکاهًْ الأنوار، ص۴۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۳۴، ص۲۴۹
۳ -۲
(آل‌عمران/ ۱۱۲)

الصّادق (علیه السلام)- أما وَ اللَّهِ مَا ضَرَبُوهُمْ بِأَیْدِیهِمْ وَ لَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْیَافِهِمْ وَ لَکِنْ سَمِعُوا أَحَادِیثَهُمْ فَأَذَاعُوهَا عَلَیْهِمْ فَأُخِذُوا وَ قُتِلُوا فَصَارَ اعْتِدَاءً وَ مَعْصِیَهًًْ.

امام صادق (علیه السلام) آگاه باشید که به خدا قسم دست به آن‌ها نزدند و تیغ به آن‌ها نکشیدند ولی سخنشان را شنیدند و از آن‌ها فاش کردند و دستگیر شدند و کشته شدند و این کار تجاوز و گناه گردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۲
بحارالأنوار، ج۷۲، ص۴۲۰/ العیاشی، ج۱، ص۱۹۶/ قصص الأنبیاءللراوندی، ص۱۸۱/ المحاسن، ج۱، ص۲۵۶/ مستدرک الوسایل، ج۱۸، ص۲۱۳
بیشتر