آیه ۱۳ - سوره آل‌عمران

آیه قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ في فِئَتَيْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ في سَبيلِ اللهِ وَ أُخْرَى كافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَ اللهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشاءُ إِنَّ في ذالِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصارِ [13]

در دو گروهى كه [در ميدان جنگ بدر]، با هم رو‌به‌رو شدند، نشانه [و عبرتى] براى شما بود: يك گروه، در راه خدا نبرد مى‌كردند؛ و جمع ديگرى كافر بودند، [و در راه شيطان و بت مى‌جنگيدند]، در‌حالى‌كه كافران، مؤمنان را با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، مى‌ديدند. [و اين خود عاملى براى وحشت و شكست آن‌ها شد]. و خداوند، هركس را بخواهد [و شايسته باشد]، با يارى خود، تأييد مى‌كند. در اين، عبرتى است براى صاحبان بصيرت.

۱
(آل‌عمران/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- المَنَاقِبَ لِابْنِ شَهْرآشُوب: ... کَانَتْ غَزْوَهًُْ بَنِی‌قَیْنُقَاعَ یَوْمَ السَّبْتِ لِلنِّصْفِ مِنْ شَوَّالٍ عَلَی رَأْسِ عِشْرِینَ شَهْراً مِنَ الْهِجْرَهًِْ وَ ذَلِکَ أَنَّ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) جَمَعَهُمْ وَ إِیَّاهُ سُوقَ بَنِی‌قَیْنُقَاعَ فَقَالَ لِلْیَهُودِ: احْذَرُوا مِنَ اللَّهِ مِثْلَ مَا نَزَلَ بِقُرَیْشٍ مِنْ قَوَارِعِ اللَّهِ فَأَسْلِمُوا فَإِنَّکُمْ قَدْ عَرَفْتُمْ نَعْتِی وَ صِفَتِی فِی کِتَابِکُمْ فَقَالُوا: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله)! لَا یَغُرَّنَّکَ أَنَّکَ لَقِیتَ قَوْمَکَ فَأَصَبْتَ مِنْهُمْ فَإِنَّا وَ اللَّهِ لَوْ حَارَبْنَاکَ لَعَلِمْتَ أَنَّا خِلَافُهُمْ فَکَادَتْ تَقَعُ بَیْنَهُمُ الْمُنَاجَزَهًُْ وَ نَزَلَتْ فِیهِمْ قَدْ کانَ لَکُمْ آیَهًٌْ فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتا إِلَی قَوْلِهِ لِأُولِی الْأَبْصارِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) [این غزوه روز شنبه نیمه‌ی شوال پس از گذشتن بیست ماه از هجرت اتّفاق افتاد جریان این واقعه از این قرار است]: «حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) اصحاب خود را جمع کرد و در بازار بنی‌قینقاع حاضر گردید و به یهودیان فرمود: «از خداوند بترسید که مانند قریش گرفتار عذاب پروردگار نشوید اکنون اسلام را اختیار کنید زیرا شما اوصاف مرا در کتاب خود می‌بینید». یهودیان گفتند: «ای محمّد! این پیروزی‌ها شما را گول نزند و از موفقیّتی که در برابر خویشاوندانت پیدا کردی فریب نخوری! به خداوند سوگند اگر ما با تو جنگ کنیم آن وقت می‌شوی که ما بر خلاف آن‌ها هستیم. در این هنگام نزدیک بود که مشاجره و نزاع بین مسلمین و یهودیان درگیرد و این آیه‌ی شریفه در این مورد نازل شد: قَدْ کانَ لَکُمْ آیَةٌ فی فِئَتَیْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فی سَبیلِ اللهِ وَ أُخْرَی کافِرَةٌ یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ وَ اللهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ إِنَّ فی ذالِکَ لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصارِ

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲
بحارالأنوار، ج۲۰، ص۵/ المناقب، ج۱، ص۱۹۰؛ فیه: «کانت غزوهًْ بنی قینقاع ... و ایّاه سوق بنی قینقاع» محذوفٌ و «یعنی» بدلٌ «نعتی» و «المشاجرهًْ» بدلٌ «المناجزهًْ»
۲
(آل‌عمران/ ۱۳)

الصّادق (علیه السلام)- قَدْ کانَ لَکُمْ آیَهًٌْ فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتا یَعْنِی فِئَهًَْ الْمُسْلِمِینَ وَ فِئَهًَْ الْکُفَّارِ إِنَّهَا عِبْرَهًٌْ لَکُمْ وَ إِنَّهُ تَهْدِیدٌ لِلْیَهُودِ فِئَةٌ تُقاتِلُ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ أُخْری کافِرَةٌ یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ أَیْ کَانُوا مِثْلَیِ الْمُسْلِمِینَ وَ اللهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ یَعْنِی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) یَوْمَ بَدْرٍ إِنَّ فِی ذلِکَ لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصارِ.

امام صادق (علیه السلام) قَدْ کَانَ لَکُمْ آیَةٌ فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِی سَبِیلِ اللهِ وَأُخْرَی کَافِرَةٌ یَرَوْنَهُم مِّثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ؛ یعنی اگر تعداد آن‌ها دو برابر این هم بود. وَاللهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَن یَشَاء؛ مقصود آیه‌ی شریفه، رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) در روز بدر است إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِی الأَبْصَارِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲
بحارالأنوار، ج۲۰، ص۶/ القمی، ج۱، ص۹۷/ البرهان؛ فیه: «فیهًْ المسلمین ... لیهود» محذوفٌ
۳
(آل‌عمران/ ۱۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتَا؛ نَزَلَتِ الْآیَهًُْ فِی قِصَّهًِْ بَدْرٍ وَ کَانَتِ الْمُسْلِمُونَ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ رَجُلًا عَلَی عِدَّهًِْ أَصْحَابِ طَالُوتَ الَّذِینَ جَاوَزُوا مَعَهُ النَّهَرَ، سَبْعَهًٌْ وَ سَبْعُونَ رَجُلًا مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ مِائَتَانِ وَ سِتَّهًٌْ وَ ثَلَاثُونَ مِنَ الْأَنْصَارِ وَ اخْتُلِفَ فِی عَدَّهًِْ الْمُشْرِکِینَ فَرُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ابْنِ مَسْعُودٍ: أَنَّهُمْ کَانُوا أَلْفاً.

امام علی (علیه السلام) [این آیه] درباره‌ی داستان بدر است و مسلمانان سیصدوسیزده نفر به تعداد یاران طالوت بودند که با او از رودخانه گذشتند. هفتادوهفت نفر از مهاجران و دویست‌وسی‌وشش نفر از انصار است و در تعداد مشرکان اختلاف است. از علی (علیه السلام) و ابن‌مسعود روایت‌شده است که آن‌ها هزار نفر بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲
نورالثقلین
۴
(آل‌عمران/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ یَعْنِی عَلِیَ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله) او همان کسی است که تو را، با یاری خود و مؤمنان، تقویت کرد. (انفال/۶۲) یعنی به‌وسیله‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۵۳
۵
(آل‌عمران/ ۱۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ رَأَیْتُ عَلَی سَاقِ الْعَرْشِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولِی وَ صَفِیِّی مِنْ خَلْقِی أَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍّ وَ نَصَرْتُهُ بِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هنگامی‌که شبانه مرا به‌سوی آسمان سیر دادند، بر ساق عرش این عبارت را دیدم: «هیچ معبودی جز خداوند نیست. محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاده‌ی من و برگزیده‌ی من از میان خلقم می‌باشد. او را به‌وسیله‌ی علی (علیه السلام) تأیید و به‌وسیله‌ی او یاری کردم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۵۳
بیشتر