آیه ۹۲ - سوره آل‌عمران

آیه أَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللهَ بِهِ عَليمٌ [92]

هرگز به [حقيقتِ] نيكوكارى نمى‌رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مى‌داريد، [در راه خدا] انفاق كنيد؛ و آنچه انفاق مى‌كنيد، خداوند از آن آگاه است.

۱
(آل‌عمران/ ۹۲)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً مَا هَذَا الْإِحْسَانُ فَقَالَ الْإِحْسَانُ أَنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُمَا وَ أَنْ لَا تُکَلِّفَهُمَا أَنْ یَسْأَلَاکَ شَیْئاً مِمَّا یَحْتَاجَانِ إِلَیْهِ وَ إِنْ کَانَا مُسْتَغْنِیَیْنِ أَ لَیْسَ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ.

امام صادق (علیه السلام) ابوالولّاد حنّاط گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «کلام خداوند عزّوجلّ که می‌فرماید: و باید که با پدر و مادر احسان کنید. (بقره/۸۳) این احسان به چه معنی است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «یعنی در معاشرت با آنان حقّ ادب را به‌جا آورید و در رفع نیازمندی‌های آنان بکوشید پیش از آنکه دست طلب به‌سوی شما دراز کنند و گرچه خود دولتمند باشند. [مگر] نه این است که خدا می‌گوید: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۴
الکافی، ج۲، ص۱۵۷/ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۰۷/ بحارالأنوار، ج۷۱، ص۳۹/ بحارالأنوار، ج۷۱، ص۷۹/ العیاشی، ج۲، ص۲۸۵/ مشکاهًْ الأنوار، ص۱۶۳/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۱، ص۴۸۷/ مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۱۷۳/ مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۱۹۷/ نورالثقلین
۲
(آل‌عمران/ ۹۲)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَوْما ... قَالَ سَمِعتُ أَبِی یَقُولُ: مَنْ مَضَتْ لَهُ سَنَهًٌْ لَمْ یَصِلْنَا مِنْ مَالِهِ قَلَّ أَوْ کَثُرَ لَمْ یَنْظُرِ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِلَّا أَنْ یَعْفُوَ اللَّهُ عَنْهُ ثُمَّ قَالَ یَا مُفَضَّلُ إِنَّهَا فَرِیضَهًٌْ فَرَضَهَا اللَّهُ عَلَی شِیعَتِنَا فِی کِتَابِهِ إِذْ یَقُولُ لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ فَنَحْنُ الْبِرُّ.

امام صادق (علیه السلام) مفضّل‌بن‌عمر گوید: روزی بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدم ... [فرمود:] از پدرم شنیدم که می‌فرمود: «هرکس سالی بر او بگذرد و مالی از او کم یا زیاد به ما نرسد، خداوند روز قیامت به او نظر نمی‌کند مگر اینکه خداوند از او بگذرد». سپس فرمود: «ای مفضّل! این واجبی است که خداوند آن را در کتابش بر شیعیان ما واجب کرده است، هنگامی‌که می‌گوید: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ. الْبِرّ؛ ما هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۴
بحارالأنوار، ج۹۳، ص۲۱۶/ العیاشی، ج۱، ص۱۸۴/ دعایم الإسلام، ج۱، ص۵۸/ نورالثقلین
۳
(آل‌عمران/ ۹۲)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- اشْتَرَی عَلِیٌّ (علیه السلام) ثَوْباً فَأَعْجَبَهُ فَتَصَدَّقَ بِهِ وَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ مَنْ آثَرَ عَلَی نَفْسِهِ آثَرَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بِالْجَنَّهًِْ وَ مَنْ أَحَبَّ شَیْئاً فَجَعَلَهُ لِلَّهِ قَالَ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ قَدْ کَانَ الْعِبَادُ یُکَافِئُونَ فِیمَا بَیْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنَا أُکَافِئُکَ الْیَوْمَ بِالْجَنَّهًْ.

امام علی (علیه السلام) علی (علیه السلام) جامه‌ای خرید و از آن خوشش آمد همان دم آن را به کسی داد و فرمود: «از رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که می‌فرمود: «هرکس ایثار کند و دیگری را بر خود مقدّم دارد و چیزی را که خود دوست می‌دارد و برای خود می‌خواهد به دیگری بدهد خدا در روز قیامت او را در رفتن به بهشت مقدّم دارد و هرکس چیزی را دوست دارد و آن را در راه خدا بدهد خداوند متعال در روز قیامت خواهد گفت: «بندگان در دنیا به نیکی‌های یک دیگر پاداش می‌دادند و من امروز بهشت را به پاداش به تو می‌دهم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۶
مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۵۰/ نورالثقلین
۴
(آل‌عمران/ ۹۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- {عَنِ ابْنِ عُمَرَ} أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) سُئِلَ عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَقَالَ: هُوَ أَنْ یُنْفِقَ الْعَبْدُ الْمَالَ وَ هُوَ شَحِیحٌ یَأْمُلُ الدُّنْیَا وَ یَخَافُ الْفَقْرَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) از پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی این آیه سؤال شد. فرمود: «منظور این است که بنده مالش را انفاق کند درحالی‌که حریص و آزمند است و دنیا را آرزو می‌کند و از فقر می‌ترسد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۶
البرهان
۵
(آل‌عمران/ ۹۲)

الحسن (علیه السلام)- نُقِلَ عَنِ الْحَسَنِ (علیه السلام) أَنَّهُ کَانَ یَتَصَدَّقُ بِالسُّکَّرِ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ: إِنِّی أُحِبُّهُ وَ قَدْ قَالَ تَعَالَی لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ.

امام حسن (علیه السلام) در مورد امام حسن (علیه السلام) نقل شده: «شکر صدقه می‌داد». به امام (علیه السلام) در مورد آن گفته شد: «چرا این کار را انجام می‌دهد و علّت آن را جویا شدند». فرمود: «من آن را دوست دارم و خدای تعالی فرموده است: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۶
عوالی اللآلی، ج۲، ص۷۴/ نورالثقلین
۶
(آل‌عمران/ ۹۲)

السّجّاد (علیه السلام)- أَنَّهُ کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) یَتَصَدَّقُ بِالسُّکَّرِ وَ اللَّوْزِ فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَقَرَأَ قَوْلَهُ تَعَالَی: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَ کَانَ (علیه السلام) یُحِبُّهُ.

امام سجّاد (علیه السلام) امام سجّاد (علیه السلام) شکر و بادام صدقه می‌داد. عرض کردند: «چرا چنین صدقه‌ای می‌دهی»؟ این آیه را قرائت نمود: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ امام (علیه السلام) خودش این دو را دوست می‌داشت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۶
بحارالأنوار، ج۴۶، ص۸۹/ المناقب، ج۴، ص۱۵۴/ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۸۹
بیشتر