آیه فَمَنْ حَاجَّكَ فيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَى الْكاذِبينَ [61]
هرگاه بعد از علم و دانشى كه به تو رسيده، [باز] كسانى درباره‌ی مسيح با تو به ستيز برخيزند، بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما نيز فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما نيز زنان خود را؛ ما از نفوس خود [و كسى كه همچون جان ماست] دعوت كنيم، شما نيز از نفوس خود؛ آنگاه مباهله [و نفرين] كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار‌دهيم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رَوَی الْوَاحِدِیُّ فِی أَسْبَابِ نُزُولِ الْقُرْآنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ ... أَنَّ وَفْدَ نَجْرَانَ کَانُوا أَرْبَعِینَ رَجُلًا وَ فِیهِمُ السَّیِّدُ وَ الْعَاقِبُ وَ قَیْسٌ وَ الْحَارِثُ وَ عَبْدُ الْمَسِیحِ بْنُ یُونَانَ أُسْقُفُّ نَجْرَانَ فَقَالَ الْأُسْقُفُّ یَا أَبَا الْقَاسِمِ مُوسَی مَنْ أَبُوهُ قَالَ عِمْرَانُ قَالَ فَیُوسُفُ مَنْ أَبُوهُ قَالَ یَعْقُوبُ قَالَ فَأَنْتَ مَنْ أَبُوکَ قَالَ أَبِی عَبْدُاللَّهِ‌بْنُ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ قَالَ فَعِیسَی (علیه السلام) مَنْ أَبُوهُ فَأَعْرَضَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عَنْهُمْ فَنَزَلَ إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اللهِ الْآیَهًَْ فَتَلَاهَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَغَشِیَ عَلَیْهِ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ أَ تَزْعُمُ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَیْکَ أَنَّ عِیسَی (علیه السلام) خُلِقَ مِنْ تُرَابٍ مَا نَجِدُ هَذَا فِیمَا أُوحِیَ إِلَیْکَ وَ لَا نَجِدُهُ فِیمَا أُوحِیَ إِلَیْنَا وَ لَا یَجِدُهُ هَؤُلَاءِ الْیَهُودُ فِیمَا أُوحِیَ إِلَیْهِمْ فَنَزَلَ فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ الْآیَهًَْ قَالُوا أَنْصَفْتَنَا یَا أَبَا الْقَاسِمِ (صلی الله علیه و آله) فَمَتَی نُبَاهِلُکَ فَقَالَ بِالْغَدَاهًِْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ انْصَرَفَ النَّصَارَی فَقَالَ السَّیِّدُ لِأَبِی الْحَارِثِ مَا تَصْنَعُونَ بِمُبَاهَلَتِهِ إِنْ کَانَ کَاذِباً مَا نَصْنَعُ بِمُبَاهَلَتِهِ شَیْئاً وَ إِنْ کَانَ صَادِقاً لَنَهْلِکَنَّ فَقَالَ الْأُسْقُفُّ إِنْ غَدَا فَجَاءَ بِوُلْدِهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ فَاحْذَرُوا مُبَاهَلَتَهُ وَ إِنْ غَدَا بِأَصْحَابِهِ فَلَیْسَ بِشَیْءٍ فَغَدَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مُحْتَضِناً الْحُسَیْنَ آخِذاً بِیَدِ الْحَسَنِ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) تَمْشِی خَلْفَهُ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) خَلْفَهَا وَ فِی رِوَایَهًٍْ آخِذاً بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) بَیْنَ یَدَیْهِ وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) تَتْبَعُهُ ثُمَّ جَثَا بِرُکْبَتَیْهِ وَ جَعَلَ عَلِیّاً (علیه السلام) أَمَامَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) بَیْنَ کَتِفَیْهِ وَ الْحَسَنَ (علیه السلام) عَنْ یَمِینِهِ وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) عَنْ یَسَارِهِ وَ هُوَ یَقُولُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْتُ فَأَمِّنُوا فَقَالَ الْأُسْقُفُّ جَثَا وَ اللَّهِ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) کَمَا یَجْثُو الْأَنْبِیَاءُ لِلْمُبَاهَلَهًِْ وَ خَافُوا فَقَالُوا یَا أَبَا الْقَاسِمِ (صلی الله علیه و آله) أَقِلْنَا أَقَالَ اللَّهُ عَثْرَتَکَ فَقَالَ نَعَمْ قَدْ أَقَلْتُکُمْ فَصَالَحُوهُ عَلَی أَلْفَیْ حُلَّهًٍْ وَ ثَلَاثِینَ دِرْعاً وَ ثَلَاثِینَ فَرَساً وَ ثَلَاثِینَ جَمَلًا وَ لَمْ یَلْبَثِ السَّیِّدُ وَ الْعَاقِبُ إِلَّا یَسِیراً حَتَّی رَجَعَا إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ أَسْلَمَا وَ أَهْدَی الْعَاقِبُ لَهُ حُلَّهًًْ وَ عَصاً وَ قَدَحاً وَ نَعْلَیْنِ.
امام علی (علیه السلام) [واحدی در کتاب، اسباب‌نزول‌القرآن با سندی که نقل می‌کند از عبدالله‌بن‌احمدبن حنبل از پدرش روایت کرده که هیئت نجرانی چهل مرد بودند و در میان آن‌ها سیّد، عاقب، قیس، حارث و عبدالمسیح‌بن‌یونان اسقف نجران بودند. اسقف گفت: «ای اباالقاسم (صلی الله علیه و آله)! پدر موسی (علیه السلام) چه کسی است»؟ فرمود: «عمران (علیه السلام)»! گفت: «پدر یوسف (علیه السلام) چه کسی است»؟ فرمود: «یعقوب (علیه السلام)». گفت: «پدر شما کیست»؟ فرمود: «پدر من عبدالله‌بن‌عبدالمطلّب (علیه السلام) است». گفت: «پدر عیسی (علیه السلام) کیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) از آنان روی برگرداند؛ پس وحی نازل شد: إِنَّ مَثَلَ عیسی عِنْدَ اللهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ کُنْ فَیَکُون رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آن را تلاوت کرد؛ پس بیهوش شد. هنگامی‌که به هوش آمد، گفت: «آیا گمان می‌کنی خداوند به تو وحی‌کرده که عیسی (علیه السلام) از خاک آفریده شده است؟ ما این را در آنچه به تو وحی شده نمی‌یابیم و در آنچه بر ما نازل شده نمی‌یابیم و این یهودی‌ها آن را در آنچه بر آن‌ها وحی شده نمی‌یابند». پس این آیه نازل شد: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ... گفتند: «ای اباالقاسم (صلی الله علیه و آله)! با ما به انصاف رفتار کردی؛ پس کی با تو مباهله کنیم»؟ فرمود: «فردا اگر خدا بخواهد». مسیحیان بازگشتند. سیّد به ابوحارث گفت: «در مورد مباهله با او چه می‌کنید؟ اگر دروغگو باشد، با مباهله با او کاری انجام نمی‌دهیم [مباهله با او برای ما فایده‌ای ندارد] و اگر راستگو باشد قطعاً نابود می‌شویم». اسقف گفت: «اگر فردا همراه فرزندان و اهل‌بیتش (علیهم السلام) آمد، از مباهله با او بپرهیزید و اگر با یارانش آمد، چیز مهمّی نیست». فردا صبح رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) بیرون رفت درحالی‌که حسین (علیه السلام) را در آغوش گرفته بود و دست حسن (علیه السلام) را گرفته بود و فاطمه (سلام الله علیها) پشت سرش و علی (علیه السلام) پشت سر فاطمه (سلام الله علیها) راه می‌رفت و در روایتی دیگر آمده: «دست علی (علیه السلام) را گرفته بود و حسن و حسین (علیها السلام) پیشاپیش او بودند و فاطمه (سلام الله علیها) پشت سرش می‌آمد. سپس دو زانو نشست و علی (علیه السلام) را روبرو در مقابلش و فاطمه (سلام الله علیها) را پشت سرش در راستای بین دو کتف و حسن (علیه السلام) را سمت راستش و حسین (علیه السلام) را سمت چپش قرار داد درحالی‌که به آن‌ها می‌گوید: «هرگاه من دعا کردم، شما آمین بگویید». اسقف گفت: «به خدا سوگند محمّد (صلی الله علیه و آله) دو زانو نشست همچنان‌که پیامبران (علیه السلام) برای مباهله دو زانو می‌نشینند» و ترسیدند و گفتند: «ای اباالقاسم (صلی الله علیه و آله)! از ما درگذر، خداوند از لغزش تو درگذرد». فرمود: «بله از شما درگذشتم» پس با او بر دوهزار جامه‌ی نو، سی زره، سی اسب و سی شتر مصالحه کردند و سیّد و عاقب درنگ نکردند مگر اندکی، تا اینکه به‌سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله) بازگشتند و اسلام آوردند و عاقب یک جامه، یک عصا، یک کاسه‌ی آب‌خوری و یک جفت نعلین به پیامبر (صلی الله علیه و آله) اهداء کرد».
السّجّاد (علیه السلام)- لَمَّا أَجْمَعَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) عَلَی صُلْحِ مُعَاوِیَه قَامَ فَخَطَبَ فَقَالَ ... وَ لَهُ الْحَمْدُ فِیمَا أَدْخَلَ فِیهِ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَخْرَجَنَا وَ نَزَّهَنَا مِمَّا أَخْرَجَهُ مِنْهُ وَ نَزَّهَهُ عَنْهُ کَرَامَهًًْ أَکْرَمَنَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا وَ فَضِیلَهًًْ فَضَّلَنَا بِهَا عَلَی سَائِرِ الْعِبَادِ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) حِینَ جَحَدَهُ کَفَرَهًُْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَ حَاجُّوهُ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ فَأَخْرَجَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مِنَ الْأَنْفُسِ مَعَهُ أَبِی وَ مِنَ الْبَنِینَ أَنَا وَ أَخِی وَ مِنَ النِّسَاءِ أُمِّی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) مِنَ النَّاسِ جَمِیعاً فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ لَحْمُهُ وَ دَمُهُ وَ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ مِنْهُ وَ هُوَ مِنَّا.
امام سجاد (علیه السلام) وقتی‌که امام حسن (علیه السلام) با معاویه صلح کرد معاویه به‌پا خاست و به منبر رفت و به امام حسن (علیه السلام) گفت: «... به حمدالله [خداوند] ما را در امّتیازات پیامبر (صلی الله علیه و آله) شریک نموده و از هرچه پیامبر (صلی الله علیه و آله) را منزّه نمود و خارج کرد، ما را نیز منزّه نموده و خارج کرد. این امتیاز لطفی است که خداوند به ما داده و فضیلتی است بر سایر مردم که به ما بخشیده است. خداوند موقعی که اهل‌کتاب، نبوّت او (پیامبر (صلی الله علیه و آله)) را انکار کردند، فرمود: فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای مباهله با خود مصداق انفس پدرم را و مصداق ابناء من و برادرم را و زنان مادرم را برد؛ از میان تمام مردم پس ما خانواده‌ی او و گوشت و خون و نفس اوییم؛ ما از او و او از ماست.
الرّضا (علیه السلام)- قَالَ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِ الْفُصُول: قَالَ الْمَأْمُونُ یَوْماً لِلرِّضَا (علیه السلام) أَخْبِرْنِی بِأَکْبَرِ فَضِیلَهًٍْ لِامیرالمؤمنین (علیه السلام) یَدُلُّ عَلَیْهَا الْقُرْآنُ قَالَ فَقَالَ لَهُ الرِّضَا (علیه السلام) فَضِیلَهًٌْ فِی الْمُبَاهَلَهًِْ قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ فَدَعَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) فَکَانَا ابْنَیْهِ وَ دَعَا فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَکَانَتْ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ نِسَاءَهُ وَ دَعَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فَکَانَ نَفْسَهُ بِحُکْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ تَعَالَی أَجَلَّ مِنْ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ أَفْضَلَ فَوَجَبَ أَنْ لَا یَکُونَ أَحَدٌ أَفْضَلَ مِنْ نَفْسِ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) بِحُکْمِ اللَّهِ تَعَالَی قَالَ فَقَالَ لَهُ الْمَأْمُونُ أَلَیْسَ قَدْ ذَکَرَ اللَّهُ تَعَالَی الْأَبْنَاءَ بِلَفْظِ الْجَمْعِ وَ إِنَّمَا دَعَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) ابْنَیْهِ خَاصَّهًًْ وَ ذَکَرَ النِّسَاءَ بِلَفْظِ الْجَمْعِ وَ إِنَّمَا دَعَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) ابْنَتَهُ وَحْدَهَا فَأَلَّا جَازَ أَنْ یُذْکَرَ الدُّعَاءُ لِمَنْ هُوَ نَفْسُهُ وَ یَکُونَ الْمُرَادُ نَفْسَهُ فِی الْحَقِیقَهًِْ دُونَ غَیْرِهِ فَلَا یَکُونُ لِامیرالمؤمنین (علیه السلام) مَا ذَکَرْتَ مِنَ الْفَضْلِ قَالَ فَقَالَ لَهُ الرِّضَا (علیه السلام) لَیْسَ یَصِحُّ مَا ذَکَرْتَ یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ ذَلِکَ أَنَّ الدَّاعِیَ إِنَّمَا یَکُونُ دَاعِیاً لِغَیْرِهِ کَمَا أَنَّ الْآمِرَ آمِرٌ لِغَیْرِهِ وَ لَا یَصِحُّ أَنْ یَکُونَ دَاعِیاً لِنَفْسِهِ فِی الْحَقِیقَهًِْ کَمَا لَا یَکُونُ آمِراً لَهَا فِی الْحَقِیقَهًِْ وَ إِذَا لَمْ یَدْعُ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) رَجُلًا فِی الْمُبَاهَلَهًِْ إِلَّا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فَقَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ نَفْسُهُ الَّتِی عَنَاهَا اللَّهُ سُبْحَانَهُ فِی کِتَابِهِ وَ جَعَلَ حُکْمَهُ ذَلِکَ فِی تَنْزِیلِهِ قَالَ فَقَالَ الْمَأْمُونُ إِذَا وَرَدَ الْجَوَابُ سَقَطَ السُّؤَالُ.
امام رضا (علیه السلام) روزی مأمون به امام رضا (علیه السلام) گفت: «بزرگ‌ترین امتیاز امیرالمؤمنین (علیه السلام) را که شاهدی از قرآن بر آن دلالت کند، برایم توضیح ده». امام رضا (علیه السلام) فرمود: «امتیاز مباهله که خداوند در قرآن می‌فرماید: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ را بیان کرد. پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) برای مباهله امام حسن و امام حسین (علیها السلام) که فرزندانش بودند را و فاطمه‌زهرا (سلام الله علیها) را آورد که در اینجا تعبیر زنانمان در آیه شده و امیرالمؤمنین (علیه السلام) را نیز آورد که او نفس پیامبر (صلی الله علیه و آله) به‌شمار می‌رفت؛ طبق آیه‌ی قرآن در نتیجه ثابت شد که احدی از جهانیان با ارزش‌تر از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) وجود نداشت در نتیجه احدی از جهانیان نیز با ارزش‌تر از نفس پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) طبق آیه‌ی قرآن نیست». مأمون گفت: «مگر در این آیه خداوند ابناء را به تلفظ جمع ذکر نکرده امّا پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) دو فرزندش را فقط آورد و نساء را نیز به لفظ جمع فرموده و پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) فقط فاطمه (سلام الله علیها) را تنها آورد، چرا نمی‌توان مدّعی شد که منظور از أَنْفُسَنا؛ واقعاً نفس خود پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) باشد نه دیگری در نتیجه‌ی فضیلتی که شما از آیه استفاده کردید برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) ثابت نخواهد شد». امام رضا (علیه السلام) فرمود: «ای امیرالمؤمنین این ادّعای تو صحیح نیست زیرا شخص دیگری را می‌خواند و صدا می‌زند نه خود را! چنانچه امرکننده به دیگری امر می‌کند نه به خود! و این صحیح نیست که واقعاً خود را صدا زده باشد چنانچه نمی‌شود امر به خود بکند»! وقتی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) در مباهله مردی جز امیرالمؤمنین (علیه السلام) را شرکت نداد می‌فهمیم که نفس پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این آیه امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و این امتیاز را در قرآن به او بخشید». مأمون گفت: «وقتی جواب آمد سؤال از بین می‌رود».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ مَکْحُولٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفِظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ لَیْسَ فِیهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَهًٌْ إِلَّا وَ قَدْ شَرِکْتُهُ فِیهَا وَ فَضَلْتُهُ، وَ لِی سَبْعُونَ مَنْقَبَهًًْ لَمْ یَشْرَکْنِی فِیهَا أَحَدٌ مِنْهُمْ. قُلْتُ یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فَأَخْبِرْنِی بِهِنَّ. فَقَالَ (علیه السلام) ... وَ أما الرَّابِعَهًُْ وَ الثَّلَاثُونَ فَإِنَّ النَّصَارَی ادَّعَوْا أَمْراً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ فَکَانَتْ نَفْسِی نَفْسَ رَسُولِ (صلی الله علیه و آله)، وَ النِّسَاءُ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها)، وَ الْأَبْنَاءُ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام)، ثُمَّ نَدِمَ الْقَوْمُ فَسَأَلُوا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) الْإِعْفَاءَ فَأَعْفَاهُمْ، وَ الَّذِی أَنْزَلَ التَّوْرَاهًَْ عَلَی مُوسَی (علیه السلام) وَ الْفُرْقَانَ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) لَوْ بَاهَلُونَا لَمُسِخُوا قِرَدَهًًْ وَ خَنَازِیرَ.
امام علی (علیه السلام) مکحول گوید: امام علی (علیه السلام) فرمود: «از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنان که مطالب را نیکو به خاطر می‌سپارند می‌دانند که در میان آنان کسی نیست که دارای منقبتی باشد مگر اینکه من شریک او بوده‌ام و بر او برتری داشتم ولی هفتاد منقبت مرا هست که هیچ‌یک از آنان را در آن شرکتی نیست». عرض کردم: «ای أمیرالمؤمنین (علیه السلام) مرا از آن منقبت‌ها آگاه گردان»! فرمود: «نصاری مدّعی شدند که با پیغمبر (صلی الله علیه و آله) مباهله کنند، خدا [این آیه را] فرو فرستاد: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ در اینجا نفس من نفس رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) بود و منظور از زنان فاطمه‌زهرا (سلام الله علیها) و از پسران حسن و حسین (علیها السلام) است سپس جمعیّت نصاری پشیمان شدند و از رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) استعفاء کردند، و پذیرفت به حقّ آن که تورات را بر موسی (علیه السلام) و قرآن را به محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاد اگر با ما مباهله کرده بودند همه به‌صورت میمون‌ها و خوک‌ها مسخ می‌شدند».
الکاظم (علیه السلام)- عیون أخبار الرضا (علیه السلام): أَبُو أَحْمَدَ هَانِئُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَحْمُودٍ الْعَبْدِیُّ عَنْ أَبِیهِ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال دَخَلْتُ عَلَی الرَّشِید ... فَقَالَ لِی لِمَ جَوَّزْتُمْ لِلْعَامَّهًِْ وَ الْخَاصَّهًِْ أَنْ یَنْسِبُوکُمْ إِلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ یَقُولُونَ لَکُمْ یَا بَنِی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ أَنْتُمْ بَنُو عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ إِنَّمَا یُنْسَبُ الْمَرْءُ إِلَی أَبِیهِ وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) إِنَّمَا هِیَ وِعَاءٌ وَ النَّبِیُّ جَدُّکُمْ مِنْ قِبَلِ أُمِّکُمْ ... فَقُلْت قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَأَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ وَ لَمْ یَدَّعِ أَحَدٌ أَنَّهُ أَدْخَلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) تَحْتَ الْکِسَاءِ عِنْدَ مُبَاهَلَهًِْ النَّصَارَی إِلَّا علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) فَکَانَ تَأْوِیلُ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْناءَنا الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) وَ نِساءَنا فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ أَنْفُسَنا علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام).
امام‌کاظم (علیه السلام) ابواحمد هانی از پدرش در حدیث مرفوعی از امام موسی‌کاظم (علیه السلام) نقل می‌کند: «بر هارون وارد شدم ...». گفت: «به چه سبب برای خاصّه و عامه‌ی تجویز کرده‌اید که شما را به رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) نسبت بدهند و به شما ائمّه بگویند: پسرانِ رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! و حال آنکه شما فرزندان علی (علیه السلام) هستید و مرد را نسبت به پدرش می‌دهند و اصل نطفه از پدر است و فاطمه (سلام الله علیها) دختر رسول (صلی الله علیه و آله) طرف آن است و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) جدّ شما از جانب مادر شما است ...». گفتم: «این آیه‌ی شریفه: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ؛ هیچ‌کس ادّعا نکرده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در هنگام مباهله با نصاری کسی را به‌جز علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و حسن و حسین (علیها السلام) را به همراه خود و در زیر عبای خود قرار داده است. پس مراد از أَبْناءَنا؛ همان حسن و حسین (علیها السلام) می‌باشد و مراد از نِساءَنا؛ فاطمه (سلام الله علیها) و مراد از َأَنْفُسَنا؛ علیّ‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) است.
الرّضا (علیه السلام)- حَضَرَ الرِّضَا (علیه السلام) مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ بِمَرْوَ وَ قَدِ اجْتَمَعَ فِی مَجْلِسِهِ جَمَاعَهًٌْ مِنْ عُلَمَاءِ ... فَقَالَ الْمَأْمُون هَلْ فَضَّلَ اللَّهُ الْعِتْرَهًَْ عَلَی سَائِرِ النَّاسِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَبَانَ فَضْلَ الْعِتْرَهًِْ عَلَی سَائِرِ النَّاسِ فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمِینَ ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ ... قَالَتِ الْعُلَمَاءُ فَأَخْبِرْنَا هَلْ فَسَّرَ اللَّهُ تَعَالَی الِاصْطِفَاءَ فِی الْکِتَابِ فَقَالَ الرِّضَا (علیه السلام) فَسَّرَ الِاصْطِفَاءَ فِی الظَّاهِرِ سِوَی الْبَاطِنِ فِی اثْنَیْ عَشَرَ مَوْطِناً وَ مَوْضِعاً وَ أما الثَّالِثَهًُْ فَحِینَ مَیَّزَ اللَّهُ الطَّاهِرِینَ مِنْ خَلْقِهِ فَأَمَرَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) بِالْمُبَاهَلَهًِْ بِهِمْ فِی آیَهًِْ الِابْتِهَالِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ و َأَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ فَأَبْرَزَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ قَرَنَ أَنْفُسَهُمْ بِنَفْسِهِ فَهَلْ تَدْرُونَ مَا مَعْنَی قَوْلِهِ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ قَالَتِ الْعُلَمَاءُ عَنَی بِهِ نَفْسَهُ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) إِنَّمَا عَنَی بِهَا علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ مِمَّا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) لَیَنْتَهِیَنَّ بَنُو وَلِیعَهًَْ أَوْ لَأَبْعَثَنَّ إِلَیْهِمْ رَجُلًا کَنَفْسِی یَعْنِی علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ عَنَی بِالْأَبْنَاءِ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) وَ عَنَی بِالنِّسَاءِ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَهَذِهِ خُصُوصِیَّهًٌْ لَا یَتَقَدَّمُهُمْ فِیهَا أَحَدٌ وَ فَضْلٌ لَا یَلْحَقُهُمْ فِیهِ بَشَرٌ وَ شَرَفٌ لَا یَسْبِقُهُمْ إِلَیْهِ خَلْقٌ إِذْ جَعَلَ نَفْسَ عَلِیٍّ (علیه السلام) کَنَفْسِهِ فَهَذِهِ الثَّالِثَهًْ.
امام رضا (علیه السلام) امام رضا (علیه السلام) در مرو وارد مجلس مأمون حاضر شد در مجلس او جمعی از دانشمندان جمع بودند ... مأمون گفت: «آیا عترت (علیهم السلام) را بر دیگران فضلی است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خدا فضل عترت (علیهم السلام) را بر دیگران در کتاب محکمش آشکار ساخته است». مأمون گفت: «در کجای قرآن آمده است»؟ امام رضا (علیه السلام) فرمود: خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد. آن‌ها فرزندان و [دودمانی] بودند که [از نظر پاکی و تقوا و فضیلت]، بعضی از بعض دیگر گرفته شده بودند. (آل عمران/۳۴۳۳) علما گفتند: «آیا خداوند در قرآن اصطفاء و برگزیدن را تفسیر نموده است»؟ فرمود: «خداوند اصطفاء را در دوازده مورد از قرآن آشکارا تفسیر نموده غیر از آنچه در باطن قرآن است و امّا سوّم آنجا که خداوند شخصیّت‌های پاک و طاهر را معیّن می‌فرماید به پیامبر در آیه‌ی مباهله دستور نیایش و ابتهال می‌دهد در این آیه فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) برای مباهله؛ علی (علیه السلام) و حسن و حسین (علیها السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) را ابراز و نفس آن‌ها را قرین نفس او قرار می‌دهد. می‌دانید معنی أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ؛ چیست»؟ علما گفتند: «منظور نفس خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) است». فرمود: «منظور از نفس پیامبر (صلی الله علیه و آله) علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است. از مطالبی که دلیل این مطلب است فرمایش پیامبر (صلی الله علیه و آله) است باید بنی‌ولیعه از این کار خود دست بردارند وگرنه شخصی به سرکوبی آن‌ها می‌فرستم که مانند نفس من است. منظور علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است و منظور از أَبْناءَ؛ در آیه، حسن و حسین (علیها السلام) است و مراد از زنان فاطمه (سلام الله علیها). این امتیازی است که هیچ‌کس به آن‌ها نمی‌رسد و مقامی است که هیچ‌کس را یارای رسیدن به آن نیست زیرا نفس علی (علیه السلام) را مانند نفس پیامبر (صلی الله علیه و آله) قرار داده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الشَّعْبِیِّ قَال: جَاءَ الْعَاقِبُ وَ السَّیِّدُ النَّجْرَانِیَّانِ إِلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَدَعَاهُمْ إِلَی الْإِسْلَامِ فَقَالَا إِنَّنَا مُسْلِمَانِ فَقَالَ إِنَّهُ یَمْنَعُکُمَا مِنَ الْإِسْلَامِ ثَلَاثٌ أَکْلُ الْخِنْزِیرِ وَ تَعْلِیقُ الصَّلِیبِ وَ قَوْلُکُمْ فِی عِیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) فَقَالَا وَ مِنْ أَیْنَ عِیسَی (علیه السلام) فَسَکَتَ فَنَزَلَ الْقُرْآنُ إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اللهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ إِلَی آخِرِ الْقِصَّهًِْ فَنَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ فَقَالَا فَنُبَاهِلُکَ فَتَوَاعَدُوا لِغَدٍ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ لَا تُلَاعِنْهُ فَوَ اللَّهِ لَئِنْ کَانَ نَبِیّاً لَا تَرْجِعُ إِلَی أَهْلِکَ وَ لَکَ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ أَهْلٌ وَ لَا مَالٌ فَلَمَّا أَصْبَحَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) وَ قَدَّمَهُمْ وَ جَعَلَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَرَاءَهُمْ ثُمَّ قَالَ لَهُمَا تَعَالَیَا فَهَذَا أَبْنَاؤُنَا الْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ (علیها السلام) وَهَذَا نِسَاؤُنَا فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) وَ أَنْفُسُنَا عَلِیٌّ (علیه السلام) فَقَالَا لَا نُلَاعِنُک.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) شعبی گوید: عاقب و سیّد از اهالی نجران نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن‌ها را به اسلام دعوت فرمود. گفتند: «ما مسلمان هستیم». فرمود: «سه چیز شما را از اسلام بازمی‌دارد: خوردن گوشت خوک، آویزان‌کردن صلیب و سخنتان در مورد عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام)». گفتند: «عیسی (علیه السلام) از کجاست (پدرش کیست)»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) ساکت شد؛ پس قرآن نازل شد: إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ الله کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ... فَنَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهَ عَلَی الْکاذِبِینَ. گفتند: «با تو مباهله می‌کنیم»؛ پس برای فردا با یکدیگر وعده گذاشتند. یکی از آن دو به رفیقش گفت: «با او ملاعنه نکن! به خدا سوگند! اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشد به‌سوی خانواده‌ات برنمی‌گردی و برای تو در روی زمین نه خانواده‌ای و نه مال و نه ثروتی هست». وقتی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) صبح کرد دست علی و حسن و حسین (علیهم السلام) را گرفت و آن‌ها را جلو انداخت و فاطمه (سلام الله علیها) را پشت سر آن‌ها قرار داد. سپس به آن دو فرمود: «بیایید؛ این فرزندانمان حسن و حسین (علیها السلام) و این زنان ما فاطمه (سلام الله علیها) و خودمان [کسی که به منزله‌ی خودمان است] علی (علیه السلام) است». گفتند: «با تو ملاعنه نمی‌کنیم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ ابْنُ‌طَلْحَهًْ عَسْکَرُوا الْخَوَارِج بِالنَّهْرَوَانِ و خَرَجَ إِلَیْهِمْ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَسَارَ حَتَّی بَقِیَ عَلَی فَرْسَخَیْنِ مِنْهُمْ وَ کَاتَبَهُمْ وَ رَاسَلَهُمْ فَلَمْ یَرْتَدِعُوا فَأَرْکَبَ إِلَیْهِمْ إبن‌عباس (رحمة الله علیه) فَلَمَّا جَاءَهُم قَالَ مَا الَّذِی نَقَمْتُمْ مِنْ امیرالمؤمنین (علیه السلام) قَالُوا نَقَمْنَا أَشْیَاءَ لَوْ کَانَ حَاضِراً لَکَفَّرْنَاهُ بِهَا وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَرَاءَهُ یَسْمَعُ ذَلِکَ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ أَنَا علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فَتَکَلَّمُوا بِمَا نَقَمْتُمْ عَلَی ... قَالُوا فَإِنَّا نَقَمْنَا عَلَیْکَ أَنَّکَ قُلْتَ لِلْحَکَمَیْنِ انْظُرَا کِتَابَ اللَّهِ فَإِنْ کُنْتُ افْضَلَ مِنْ مُعَاوِیَهًَْ فَأَثْبِتَانِی فِی الْخِلَافَهًِْ فَإِذَا کُنْتَ شَاکّاً فِی نَفْسِکَ فَنَحْنُ فِیکَ أَشَدُّ وَ أَعْظَمُ شَکّاً فَقَالَ (علیه السلام) إِنَّمَا أَرَدْتُ بِذَلِکَ النَّصَفَهًَْ فَإِنِّی لَوْ قُلْتُ احْکُمَا لِی وَ ذَرَا مُعَاوِیَهًَْ لَمْ یُرْضَ وَ لَمْ یُقْبَلْ وَ لَوْ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِنَصَارَی نَجْرَانَ لَمَّا قَدِمُوا عَلَیْهِ تَعَالَوْا حَتَّی نَبْتَهِلَ وَ أَجْعَلَ لَعْنَهًَْ اللَّهِ عَلَیْکُمْ لَمْ یَرْضَوْا وَ لَکِنْ أَنْصَفَهُمْ مِنْ نَفْسِهِ کَمَا أَمَرَهُ اللَّهُ تَعَالَی فَقَالَ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِینَ فَأَنْصَفَهُمْ عَنْ نَفْسِهِ فَکَذَلِکَ فَعَلْتُ أَنَا.
امام علی (علیه السلام) ابن طلحه گوید: خوارج در نهروان اردو زدند و علی (علیه السلام) به‌سوی آن‌ها بیرون رفت؛ پس حرکت کرد تا اینکه در دو فرسخی آن‌ها ماند و با آن‌ها نامه‌نگاری کرد و پیک‌هایی به‌سوی هم فرستادند ولی از جنگ خوداری نکردند. ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) را سوار مرکب نمود و به‌سویشان فرستاد؛ هنگامی‌که نزد آن‌ها رسید، گفت: «چه کینه‌ای از امیرالمؤمنین (علیه السلام) دارید». گفتند: «کینه‌ی چیزهایی را داریم که اگر اینجا حاضر بود، تکفیرش می‌کردیم». علی (علیه السلام) پشت سر ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) بود و آن را می‌شنید. فرمود: «ای مردم! من علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) هستم؛ بگویید برای چه کینه‌ی مرا در دل دارید ...»؟ گفتند: «ما به این علّت کینه‌ی تو را در دل داریم که به دو حکم گفتی: «به کتاب خدا بنگرید؛ اگر من از معاویه برتر بودم مرا در خلافت تثبیت کنید». پس هرگاه تو به خودت شک داشته باشی، شکّ ما درباره‌ی تو شدیدتر و بزرگ‌تر است». فرمود: «منظور من از این کار رعایت انصاف بود. اگر می‌گفتم به نفع من حکم کنید و معاویه را رها کنید، رضایت‌بخش نبود و مورد قبول واقع نمی‌شد و اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مسیحیان نجران هنگامی‌که نزد او آمدند می‌فرمود: «بیایید تا مباهله کنیم و لعنت خدا بر شما باشد»! راضی نمی‌شدند ولیکن همان‌طورکه خدای تعالی فرمانش داده بود نسبت به آن‌ها از خودش انصاف به خرج داد و فرمود: فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ پس از خودش نسبت به آن‌ها انصاف به خرج داد و من هم همان‌گونه عمل کردم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ قَالَ قَدِمَ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) الْعَاقِبُ وَ السَّیِّدُ، فَدَعَاهُمَا إِلَی الْإِسْلَامِ فَتَلَاحَیَا وَ رَدَّا عَلَیْه فَدَعَاهُمَا إِلَی الْمُلَاعَنَهًِْ، فَوَاعَدَاهُ عَلَی أَنْ یُغَادِیَاهِ بِالْغَدَاهًِْ فَغَدَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) ثُمَّ أَرْسَلَ إِلَیْهِمَا فَأَبَیَا أَنْ یَجِیئَا وَ أَقَرَّا لَهُ بِالْخَرَاجِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لَوْ فَعَلَا لَأَمْطَرَ عَلَیْهِمَا الْوَادِی نَارا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) جابربن‌عبداللَّه انصاری گوید: عاقب و سید نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمدند پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنان را به‌سوی اسلام دعوت کرد، آنان سخنان ناشایستی گفتند و این دعوت را رد کردند پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنان را به ملاعنه دعوت کرد آنان وعده دادند که فردا چنین خواهند کرد. فردای آن روز پیامبر (صلی الله علیه و آله) دست علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و حسن و حسین (علیها السلام) را گرفت و نزد آنان کسی را فرستاد که بیایند ولی آنان امتناع کردند و به دادن خراج راضی شدند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سوگند به کسی که مرا به حقّ مبعوث کرده اگر ملاعنه می‌کردند بیابان برای آنان پر از آتش می‌شد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ دَعَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ حَسَناً وَ حُسَیْناً (علیها السلام) فَقَالَ اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَیْتِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) هنگامی‌که آیه: نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُم نازل شد، پیامبر (صلی الله علیه و آله)، علی (علیه السلام)، فاطمه (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیها السلام) را خواند و فرمود: «خدایا اینان خاندان من هستند».
الصّادق (علیه السلام)- أَتَاهُ حِبْرَانِ مِنْ أَحْبَارِ النَّصَارَی مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ فَتَکَلَّمَا فِی أَمْرِ عِیسَی (علیه السلام) فَأَنْزَلَ اللَّهُ هَذِهِ الْآیَهًَْ إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اللهِ کَمَثَلِ آدَمَ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ فَدَخَلَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَأَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) ثُمَّ خَرَجَ وَ رَفَعَ کَفَّهُ إِلَی السَّمَاءِ وَ فَرَّجَ بَیْنَ أَصَابِعِهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَی الْمُبَاهَلَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) دو نفر از احبار (علمای) مسیحی اهل نجران نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمدند و درباره‌ی عیسی (علیه السلام) با یکدیگر صحبت کردند؛ پس خداوند این آیه را نازل کرد: إِنَّ مَثَلَ عیسی عِنْدَ اللهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ* الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُنْ مِنَ الْمُمْتَرینَ * فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبین رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) وارد شد و دست علی، حسن، حسین (علیهم السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) را گرفت سپس خارج شد و دستش را به‌سوی آسمان بلند کرد و میان انگشتانش را گشود و آن‌ها را به مباهله دعوت کرد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ‌الْأَحْوَلِ قَالَ: قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَا تَقُولُ قُرَیْشٌ فِی الْخُمُسِ؟ قَالَ: قُلْتُ: تَزْعُمُ أَنَّهُ لَهَا. قَالَ: مَا أَنْصَفُونَا وَ اللَّهِ لَوْ کَانَ مُبَاهَلَهًٌْ لَتُبَاهِلَنَّ بِنَا وَ لَئِنْ کَانَ مُبَارَزَهًٌْ لَتُبَارِزَنَّ بِنَا ثُمَّ یَکُونُونَ هُمْ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) سَوَاء؟
امام صادق (علیه السلام) ابوجعفر احول گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «قریش درباره‌ی خمس چه می‌گویند»؟ گفتم: «گمان می‌کنند که خمس به همه‌ی قریش می‌رسد». فرمود: «به خدا سوگند! درباره‌ی ما به انصاف رفتار نکردند؛ اگر مباهله باشد به‌وسیله‌ی ما مباهله می‌کنند و اگر جنگ باشد به‌وسیله‌ی ما مبارزه می‌کنند سپس ما و آن‌ها در خمس مساوی هستیم»!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الشَّعْبِیِّ قَالَ لَمَّا نَزَلَتِ الْآیَهًُْ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ أَخَذَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) بِیَدِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) وَ تَبِعَتْهُمْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) قَالَ فَقَالَ هَذِهِ أَبْنَاؤُنَا وَ هَذِهِ نِسَاؤُنَا وَ هَذِهِ أَنْفُسُنَا (علیه السلام) فَقَالَ رَجُلٌ لِشَرِیکٍ یَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیِّناتِ وَ الْهُدی قَالَ یَلْعَنُهُمْ کُلُّ شَیْءٍ حَتَّی الْخَنَافِسِ فِی جُحْرِهَا ثُمَّ غَضِبَ شَرِیکٌ وَ اسْتَشَاطَ فَقَالَ یَا مُعَافَا فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ ابْنُ الْمُقْعَدِ یَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ إِنَّهُ لَمْ یُعِنْکَ فَقَالَ أَنْتَ لَهُ أَنْفَعُ إِنَّمَا أَرَادَنِی تَرَکْتَ ذِکْرَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله) شعبی گوید: هنگامی‌که این آیه فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُم نازل شد؛ رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) دست حسن و حسین (علیها السلام) را گرفت و فاطمه (سلام الله علیها) به‌دنبال ایشان روان شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این فرزندان ما و این زنان ما و این هم جان‌های ما». مردی به شریک که کنیه‌اش اباعبدالله بود گفت: «ای اباعبدالله! در آیه: کسانی که دلایل روشن، و وسیله‌ی هدایتی را که نازل کرده‌ایم، کتمان کنند. (بقره/۱۵۹). در آخر این آیه منظور از عبارت همه‌ی لعن‌کنندگان نیز آن‌ها را لعن می‌کنند چیست»؟ گفت: «همه چیز حتی سوسک‌ها در سوراخشان لعنتشان می‌کنند». سپس شریک خشمگین شد و برافروخت و گفت: «ای عافیت یافته»! مردی که به او ابن‌مُقعد گفته می‌شد به او گفت: «ای اباعبدالله! منظورش تو نبودی». گفت: «تو بیشتر به دردش می‌خوری. منظورش فقط من بودم؛ چون ذکر علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را ترک کرده‌ام و فضایل او را که در قرآن آمده بیان نمی‌کنم؛ به‌همین‌خاطر آیه را بر من تطبیق داد».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لما أَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ فَقَالُوا أَنْصَفْتَنَا یَا أَبَا الْقَاسِمِ (صلی الله علیه و آله) فَمَتَی مَوْعِدُکَ قَالَ بِالْغَدَاهًِْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ فَانْصَرَفَ وَ هُمْ یَقُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مَا نُبَالِی أَیُّهُمَا أَهْلَکَ اللَّهُ النَّصْرَانِیَّهًَْ وَ الْحَنِیفِیَّهًَْ إِذَا هَلَکُوا غَداً قَالَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فَلَمَّا صَلَّی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) الصُّبْحَ أَخَذَ بِیَدِی فَجَعَلَنِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ أَخَذَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَجَعَلَهَا خَلْفَ ظَهْرِهِ وَ أَخَذَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ بَرَکَ لَهُمْ بَارِکاً فَلَمَّا رَأَوْهُ قَدْ فَعَلَ ذَلِکَ نَدِمُوا وَ تَآمَرُوا فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ قَالُوا وَ اللَّهِ إِنَّهُ لَنَبِیٌّ وَ لَئِنْ بَاهَلَنَا لَیَسْتَجِیبَنَّ اللَّهُ لَهُ عَلَیْنَا فَیُهْلِکَنَا وَ لَا یُنْجِینَا شَیْءٌ مِنْهُ إِلَّا أَنْ نَسْتَقِیلَهُ قَالَ فَأَقْبَلُوا حَتَّی جَلَسُوا بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قَالُوا یَا أَبَا الْقَاسِمِ (صلی الله علیه و آله) أَقِلْنَا قَالَ نَعَمْ قَدْ أَقَلْتُکُمْ أما وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لَوْ بَاهَلْتُکُمْ مَا تَرَکَ اللَّهُ عَلَی ظَهْرِ الْأَرْضِ نَصْرَانِیَّهًًْ إِلَّا أَهْلَکَهُ.
امام علی (علیه السلام) احمدبن‌جعفر معنعنا از امام علی (علیه السلام) روایت می‌کند؛ هنگامی‌که خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) وحی کرد فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُم. گفتند: «ای اباالقاسم (صلی الله علیه و آله)! با انصاف با ما رفتار کردی؛ پس قرارت چه موقع باشد»؟ فرمود: «اگر خدا بخواهد فردا»! پیامبر (صلی الله علیه و آله) رفت درحالی‌که یهودی‌ها می‌گفتند: «لااله الاالله هنگامی‌که فردا هلاک شوند، باکی نیست که کدام یک از آن دو مسیحی و مسلمانان را خداوند هلاک کند». علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)! فرمود: «هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) نماز صبح را خواند دست مرا گرفت و مرا پیش رویش قرار داد و فاطمه (سلام الله علیها) را گرفت و او را پشت سرش قرار داد و حسن و حسین (علیها السلام) را سمت راست و چپش قرارداد. سپس این‌ها را در محلّ مشخصی برای مباهله جای داد. هنگامی‌که او را دیدند که چنین کرد، پشیمان شدند و با یکدیگر مشورت کردند و گفتند: «به خدا سوگند! او پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و اگر با ما مباهله کند، قطعاً خداوند نفرین او را علیه ما اجابت می‌کند و ما را نابود می‌کند و هیچ‌چیز ما را از آن نجات نمی‌دهد مگر اینکه از او درخواست کنیم که از قرار مباهله درگذرد». فرمود: «آمدند تا اینکه روبروی او نشستند». سپس گفتند: «ای اباالقاسم (صلی الله علیه و آله)! از قرارمان درگذر». فرمود: «از مباهله با شما درگذشتم؛ سوگند به کسی که مرا به حقّ برانگیخت اگر با شما مباهله می‌کردم خداوند هیچ مسیحی را بر روی زمین وا نمی‌گذاشت، مگر اینکه نابودش می‌کرد»».
الباقر (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ فَاطِمَهًُْ الزَّهْرَاءِ (سلام الله علیها).
امام باقر (علیه السلام) أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ حسن و حسین (علیها السلام) وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ فاطمه‌زهرا (سلام الله علیها) است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ ... ثُمَّ قَالَ یَا عَلِی (علیه السلام) مَنْ قَتَلَکَ فَقَدْ قَتَلَنِی وَ مَنْ أَبْغَضَکَ فَقَدْ أَبْغَضَنِی وَ مَنْ سَبَّکَ فَقَدْ سَبَّنِی لِأَنَّکَ مِنِّی کَنَفْسِی رُوحُکَ مِنْ رُوحِی وَ طِینَتُکَ مِنْ طِینَتِی.
امام علی (علیه السلام) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن روز مرا خطاب قرار داد و فرمود: ای علی (علیه السلام)! هرکه تو را بکشد مرا کشته و هرکه تو را به خشم آرد مرا به خشم‌آورده و هرکه تو را دشنام دهد مرا دشنام داده؛ زیرا تو جان منی روحت از روح من و گِلت از گِل من است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مُعْجَمُ الطَّبَرَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَ أَرْبَعِینُ الْمُؤَذِّنِ وَ تَارِیخُ الْخَطِیبِ بِأَسَانِیدِهِمْ إِلَی جَابِرٍ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ کُلَ بَنِی بِنْتٍ یُنْسَبُونَ إِلَی أَبِیهِمْ إِلَّا أَوْلَادَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَإِنِّی أَنَا أَبُوهُم.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) جابر (رحمة الله علیه) گوید: کلیه‌ی پسران هر دختری به پدرشان منسوب می‌شوند، غیر از فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) که من پدر ایشان می‌باشم.
الصّادق (علیه السلام)- فِی اِحتِجَاجِ عَلِیٍّ (علیه السلام) عَلَی اَبِی‌بَکرٍ قَالَ: فَأَنْشُدُکَ بِاللَّهِ أَ بِی بَرَزَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ بِأَهْلِ بَیْتِی وَ وُلْدِی فِی مُبَاهَلَهًِْ الْمُشْرِکِینَ مِنَ النَّصَارَی، أَمْ بِکَ وَ بِأَهْلِکَ وَ وُلْدِکَ؟ قَالَ: بِکُم.
امام صادق (علیه السلام) علی (علیه السلام) در استدلال بر ابوبکر فرمود: «تو را به خدا سوگند می‌دهم آیا رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) با من و خانواده و فرزندان من در مباهله با مشرکان مسیحی ظاهر شد یا با تو و خانواده و فرزندانت»؟ گفت: «با شما برای مباهله ظاهر شد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَن عِلْبَاءِ بْنِ أَحْمَرَ الْیَشْکُرِیِّ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ الْآیَهًَْ أَرْسَلَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) إِلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ ابْنَیْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) وَ دَعَا الْیَهُودَ لِیُلَاعِنَهُمْ فَقَالَ شَابٌّ مِنَ الْیَهُودِ وَیْحَکُمْ أَ لَیْسَ عَهِدَکُمْ بِالْأَمْسِ إِخْوَانُکُمُ الَّذِینَ مُسِخُوا قِرَدَهًًْ وَ خَنَازِیرَ لَا تُلَاعِنُوا فَانْتَهَوْا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) علباء گوید: هنگامی‌که این آیه نازل شد: فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبین رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به‌دنبال علی (علیه السلام) و فاطمه (علیه السلام) و دو پسرش حسن و حسین (علیها السلام) فرستاد و یهود را دعوت کرد که با آن‌ها ملاعنه کند. جوانی از یهود گفت: «وای بر شما! آیا برادران شما که به‌صورت میمون و خوک مسخ شدند به شما وصیّت نکردند که ملاعنه نکنید؛ پس از ملاعنه خودداری کنید».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَجَّاجٍ الْخَشَّابِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول: ... فَأَقُولُ خَبِّرُونِی عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) إِذَا نَزَلَتْ بِهِ شَدِیدَهًٌْ مَنْ خَصَّ بِهَا أَ لَیْسَ إِیَّانَا خَصَّ بِهَا حِینَ أَرَادَ أَنْ یُلَاعِنَ أَهْلَ نَجْرَانَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام).
امام صادق (علیه السلام) حجّاح خشّاب گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: «از پیامبر (صلی الله علیه و آله) به من خبر دهید که وقتی برای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) پیش‌آمدی می‌کرد چه کسی را انتخاب می‌نمود؛ مگر ما را انتخاب نمی‌نمود مگر در جریان نفرینِ بر یهودِ نجران، ما را نبرد؛ دست علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و حسن و حسین (علیها السلام) را گرفت و برد.