آیه وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتّى إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ عَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما أَراكُمْ ما تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُريدُ الدُّنْيا وَ مِنْكُمْ مَنْ يُريدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَ لَقَدْ عَفا عَنْكُمْ وَ اللهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنينَ [152]
خداوند، وعده‌ی خود را به شما، [درباره‌ی پيروزى بر دشمن در اُحُد]، تحقّق بخشيد؛ در آن هنگام كه دشمنان را به فرمان او، به قتل مى‌رسانديد؛ تا اينكه سست شديد؛ و در كار [حفظ سنگرها] به نزاع پرداختيد؛ و بعد از آنكه خداوند آنچه را دوست مى‌داشتيد [از غلبه بر دشمن] به شما نشان داد، نافرمانى‌كرديد. بعضى از شما، خواهان دنيا بودند؛ و بعضى خواهان آخرت. سپس خداوند شما را از غلبه بر آنان بازگرداند؛ [و پيروزى شما به شكست انجاميد]؛ تا شما را بيازمايد. و او شما را بخشيد؛ و خداوند نسبت به مؤمنان، داراى احسان و بخشش است.
إبن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَسَاعَدَهُمْ إِبْلِیسُ عَلَی صُورَهًِْ سُرَاقَهًَْ فَلَمَّا أَدْرَکَ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ مَعَ الْمَلَائِکَهًِْ نَکَصَ إِبْلِیسُ عَلی عَقِبَیْهِ وَ قالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِنْکُمْ فَکَانَتِ الْمَلَائِکَهًُْ یَضْرِبُونَ فَوْقَ الْأَعْنَاقِ وَ فَوْقَ الْبَنَانِ بِعَمَدِهِمْ وَ رَمَی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بِقَبْضَهًٍْ مِنَ الْحَصَی فِی وُجُوهِهِمْ وَ قَالَ شَاهَتِ الْوُجُوهُ فَأَصَابَ عَیْنُ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فَانْهَزَمُوا فَنَزَلَ لَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ وَ وَجَدَ ابْنُ مَسْعُودٍ أَبَا جَهْلٍ مَصْرُوعاً مِنْ ضَرْبَهًِْ مُعَاذِ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَفْرَاءَ فَکَانَ یَجُزُّ رَأْسَهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) ابلیس آن‌ها را به شکل سراقه یاری کرد و هنگامی‌که جبرائیل، میکائیل و اسرافیل (علیهم السلام) را با ملائکه دید، ابلیس به عقب برگشت و گفت: «من از شما دوستان و پیروانم بیزارم»! فرشتگان با میله‌های آهنی‌شان ضربه‌ها را بر بالاتر از گردن (بر سرهای دشمنان) فرود می‌آوردند و بالاتر از انگشتان (دست‌ها) را قطع می‌کردند. رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) مشتی سنگ‌ریزه به‌طرف صورت‌هایشان پرتاب کرد و فرمود: «این چهره‌ها زشت باد». سنگ‌ریزه‌ها به چشم هر یک از آن‌ها برخورد کرد و شکست خوردند. پس این آیه نازل شد لَقَدْ صَدَقَکُمُ اللهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ و ابن‌مسعود، اباجهل را پیدا کرد که از ضربه معاذبن‌عمروبن‌عفراء بر زمین افتاده و او سرش را می‌برید.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا آیَاتُ الْبَلْوَی بِمَعْنَی الِاخْتِبَارِ قَوْلُهُ: لِیَبْلُوَکُمْ فِی ما آتاکُمْ وَ قَوْلُهُ: ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُمْ ... وَ کُلُّ مَا فِی الْقُرْآنِ مِنْ بَلْوَی هَذِهِ الْآیَاتِ الَّتِی شَرَحَ أَوَّلَهَا فَهِیَ اخْتِبَارٌ وَ أَمْثَالُهَا فِی الْقُرْآنِ کَثِیرَهًٌْ فَهِیَ إِثْبَاتُ الِاخْتِبَارِ وَ الْبَلْوَی إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ لَمْ یَخْلُقِ الْخَلْقَ عَبَثاً وَ لَا أَهْمَلَهُمْ سُدًی وَ لَا أَظْهَرَ حِکْمَتَهُ لَعِبا.
امام علی (علیه السلام) امّا آیاتی که بلوی؛ به معنی آزمون در آن‌ها آمده عبارتند از: سخن خداوند متعال: لِیَبْلُوَکُمْ فِی ما آتاکُمْ؛ و ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُم؛ و هرچه در قرآن به لفظ بلوی آمده که شرحش در آغاز داده شد همه به معنی آزمایش و امثال آن در قرآن بسیار است و این‌ها اثبات آزمایش و بلوی است. در واقع خدای عزّوجلّ مردم را بیهوده نیافریده و آن‌ها را سر خود رها نکرده و حکمت خود را بازیچه نشان نداده است.