آیه ۷۹ - سوره آل‌عمران

آیه ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُؤْتِيَهُ اللهُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنّاسِ كُونُوا عِباداً لّي مِنْ دُونِ اللهِ وَ لكِنْ كُونُوا رَبّانِيِّينَ بِما كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتابَ وَ بِما كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ [79]

براى هيچ بشرى سزاوار نيست كه خداوند، كتاب آسمانى و حكم و نبوّت به او دهد سپس او به مردم بگويد: «غير از خدا، مرا پرستش كنيد» بلكه [سزاوار مقام او، اين است كه بگويد: اى مردم] به سبب تعليم‌دادن كتاب خدا و فرا‌گرفتن آن، خداپرست باشيد.

۱
(آل‌عمران/ ۷۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) لَا تَرْفَعُونِی فَوْقَ حَقِّی فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اتَّخَذَنِی عَبْداً قَبْلَ أَنْ یَتَّخِذَنِی نَبِیّاً قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُؤْتِیَهُ اللهُ الْکِتابَ وَ الْحُکْمَ وَ النُّبُوَّةَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِباداً لِی مِنْ دُونِ اللهِ وَ لکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ* وَ لا یَأْمُرَکُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلائِکَةَ وَ النَّبِیِّینَ أَرْباباً أَ یَأْمُرُکُمْ بِالْکُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) مرا بالاتر از مقامی که دارم نبرید! خداوند تبارک‌وتعالی مرا بنده‌ی خود برگزیده قبل از اینکه پیامبرم قرار دهد». خداوند [متعال] می‌فرماید: و ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُؤْتِیَهُ اللهُ الْکِتابَ وَ الْحُکْمَ وَ النُّبُوَّةَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِباداً لِی مِنْ دُونِ الله وَ لکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ وَ لا یَأْمُرَکُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلائِکَةَ وَ النَّبِیِّینَ أَرْباباً أَ یَأْمُرُکُمْ بِالْکُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۳۴/ عیون أخبارالرضا (ج۲، ص۲۰۰/ نورالثقلین
۲
(آل‌عمران/ ۷۹)

الباقر (علیه السلام)- الشِّیعَهًُْ وَ هُمْ أَهْلُ الْکِتَابِ وَ هُمُ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ وَ الْحُکْمَ وَ النُّبُوَّهًَْ.

امام باقر (علیه السلام) یعنی شیعیان، اهل کتاب هستند و آن‌ها هستند که به ایشان کتاب و نبوّت و حکمت ارزانی شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵
۳
(آل‌عمران/ ۷۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قِیلَ إِنَّ رَجُلًا قَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نُسَلِّمُ عَلَیْک کَمَا یُسَلِّمُ بَعْضُنَا عَلَی بَعْضٍ أَ فَلَا نَسْجُدُ لَکَ؟ قَالَ: لَا یَنْبَغِی أَنْ یُسْجَدَ لِأَحَدٍ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لَکِنْ أَکْرِمُوا نَبِیَّکُمْ وَ اعْرِفُوا الْحَقَّ لِأَهْلِه.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفته شده است، مردی گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! ما به شما سلام می‌دهیم همان‌طورکه به یکدیگر سلام می‌کنیم آیا جایز نیست تو را سجده کنیم». فرمود: برای احدی جز خدا سجده‌کردن جایز نیست ولی پیامبرتان را گرامی بدارید و حقّ هرکسی را بشناسید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۷۲
۴
(آل‌عمران/ ۷۹)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ ما کانَ لِبَشَرٍ الْآیَهًَْ أَیْ إِنَّ عِیسَی لَمْ یَقُلْ لِلنَّاسِ إِنِّی خَلَقْتُکُمْ فَکُونُوا عِبَاداً لِی مِنْ دُونِ اللهِ وَ لَکِنْ قَالَ لَهُمْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ أَیْ عُلَمَاء.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) ما کانَ لِبَشَرٍ ... یعنی عیسی (علیه السلام) به مردم نگفت من شما را آفریده‌ام و بندگان من باشید نه بنده‌ی خدا. ولی به آن‌ها گفت: کُونُوا رَبَّانِیِّینَ؛ مردمانی دانشمند باشید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۹۰/ القمی، ج۱، ص۱۰۶
۵
(آل‌عمران/ ۷۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَا مِنْ مُؤْمِنٍ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی حُرٍّ أَوْ مَمْلُوکٍ إِلَّا وَ لِلَّهِ عَلَیْهِ حَقٌّ وَاجِبٌ أَنْ یَتَعَلَّمَ مِنَ الْقُرْآنِ وَ یَتَفَقَّهَ فِیهِ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ لکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هیچ زن و مرد مؤمنی آزاد باشد یا ملک دیگری نیست مگر اینکه خداوند بر او حقّ واجبی دارد که بخش‌هایی از قرآن را بیاموزد و به آن آگاهی پیدا کند. سپس این آیه را قرائت فرمود: ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُؤْتِیَهُ اللهُ الْکِتابَ وَ الْحُکْمَ وَ النُّبُوَّةَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِباداً لی مِنْ دُونِ اللهِ وَ لکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُون

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۲۳۲
۶
(آل‌عمران/ ۷۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ عَنْهُ (صلی الله علیه و آله) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ قَالَ حَقّاً عَلَی مَنْ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ أَنْ یَکُونَ فَقِیها.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ واجب است بر کسی که قرآن را می‌خواند، به آن آگاهی داشته باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۶
أعلام الدین، ص۱۰۰
۷
(آل‌عمران/ ۷۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- ان معناه کونوا فقهاء علماء.

امام علی (علیه السلام) معنای آن این است که فقیه و دانشمند باشید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۸
بحرالعرفان، ج۳، ص۴۸۴
بیشتر