آیه ۷۷ - سوره آل‌عمران

آیه إِنَّ الَّذينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَيْمانِهِمْ ثَمَناً قَليلاً أُولئِكَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ وَ لا يُكَلِّمُهُمُ اللهُ وَ لا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ لا يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ [77]

كسانى كه پيمان الهى و سوگندهاى خود را [به نام مقدّس او] به‌ بهاى ناچيزى مى‌فروشند، بهره‌اى در آخرت نخواهند داشت؛ و خداوند با آن‌ها سخن نمى‌گويد و به آنان در قيامت نگاه [رحمت] نمى‌كند و آن‌ها را پاك نمى‌سازد؛ و عذاب دردناكى براى آنهاست.

کسانی که پیمان الهی و سوگندهای خود را [به نام مقدّس او] به بهای ناچیزی می‌فروشند

۱ -۱
(آل‌عمران/ ۷۷)

الصّادق (علیه السلام)- دَخَلَ عَمْرُو بْنُ عُبَیْدٍ عَلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الْإِشْرَاکُ بِاللَّه ... وَ الْیَمِینُ الْغَمُوسُ الْفَاجِرَهًُْ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَة.

امام صادق (علیه السلام) عمروبن‌عبید خدمت امام صادق (علیه السلام) رسید گفت: «من می‌خواهم گناهان کبیره را از روی قرآنِ خدای عزّوجلّ بشناسم، امام (علیه السلام) فرمود: «آری، ای عمرو! بزرگ‌ترین گناهان کبیره: شرک به خداست ... و سوگندِ دروغ در راه نابکاری و تبهکاری. زیرا خدای عزّوجلّ می‌فرماید: الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ الله وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَة.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
الکافی، ج۲، ص۲۸۵/ من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۳/ بحارالأنوار، ج۷۶، ص۶/ إرشادالقلوب، ج۱، ص۱۷۶/ علل الشرایع، ج۲، ص۳۹۱/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۲۸۵/ المناقب، ج۴، ص۲۵۱/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۳۱۸/ نورالثقلین
۱ -۲
(آل‌عمران/ ۷۷)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا قَالَ یَتَقَرَّبُونَ إِلَی النَّاسِ بِأَنَّهُمْ مُسْلِمُونَ فَیَأْخُذُونَ مِنْهُمْ وَ یَخُونُونَهُمْ وَ مَا هُمْ بِمُسْلِمِینَ عَلَی الْحَقِیقَهًْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ الله وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا؛ منظور کسانی هستند که به مسلمانان خود را نزدیک می‌کنند و از آن‌ها استفاده می‌نمایند ولی به ایشان خیانت می‌کنند. در حقیقت مسلمان نیستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۹۰/ القمی، ج۱، ص۱۰۶/ نورالثقلین
۱ -۳
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عن عبد الله، عن النبی (صلی الله علیه و آله) قال: مَنْ حَلَفَ عَلَی یَمِینٍ یَقْتَطِعُ بِهَا مَالَ أَخِیهِ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَصْدِیقَ ذَلِکَ فِی کِتَابِهِ إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا قَالَ فَبَرَزَ الْأَشْعَثُ بْنُ قَیْسٍ فَقَالَ فِیَّ نَزَلَتْ خَاصَمْتُ إِلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَقَضَی عَلَیَّ بِالْیَمِینِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) عبدالله از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت می‌کند: هرکس سوگند بخورد و با آن سوگندِ دروغ مال برادرش را برای خود بردارد، خدای عزّوجلّ را درحالی‌که خدا بر او خشمگین است ملاقات می‌کند. سپس خداوند تصدیق این سخن را در کتابش نازل کرد: إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ الله وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا پس از نزول آیه اشعث‌بن‌قیس ظاهر شد و گفت: «این آیه درباره‌ی من نازل شد. من آیتی را نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) بردم تا در مورد ما حکم کند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) به‌سبب سوگند طرف مقابل علیه من حکم کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۲۷۹/ الأمالی للطوسی، ص۳۵۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۳، ص۲۰۸/ نورالثقلین

بهره‌ای بر ایشان در آخرت نیست

۲ -۱
(آل‌عمران/ ۷۷)

الباقر (علیه السلام)- وَ الْخَلَاقُ النَّصِیبُ فَمَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ فِی الْآخِرَهًِْ فَبِأَیِّ شَیْءٍ یَدْخُلُ الْجَنَّهًْ.

امام باقر (علیه السلام) و الْخَلَاقُ همان نصیب است و کسی که در آخرت نصیبی ندارد، به چه وسیله داخل بهشت می‌شود؟!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
الکافی، ج۲، ص۳۱/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۸۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۳۴/ نورالثقلین
۲ -۲
(آل‌عمران/ ۷۷)

الحسن (علیه السلام)- النَّاسُ أَرْبَعَهًٌْ فَمِنْهُمْ مَنْ لَهُ خُلُقٌ وَ لَا خَلَاقَ لَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَهُ خَلَاقٌ وَ لَا خُلُقَ لَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَا خُلُقَ وَ لَا خَلَاقَ لَهُ وَ ذَلِکَ مِنْ شَرِّ النَّاسِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَهُ خُلُقٌ وَ خَلَاقٌ فَذَلِکَ خَیْرُ النَّاس.

امام حسن (علیه السلام) مردم چهار دسته هستند: بعضی از آن‌ها دارای خلق می‌باشند ولی بهره و نصیبی ندارند؛ جماعتی بهره و نصیب دارند ولی اخلاق ندارند؛ گروهی نه اخلاق دارند و نه حظّی و بهره‌ای؛ این‌ها بدترین مردم می‌باشند و دسته‌ای هم اخلاق دارند و هم بهره و نصیب دارند؛ این جماعت از بهترین مردم هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
الخصال، ج۱، ص۲۳۶/ نورالثقلین
۲ -۳
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَدْنَی الْکُفْرِ أَنْ یَسْمَعَ الرَّجُلُ مِنْ أَخِیهِ الْکَلِمَهًَْ فَیَحْفَظَهَا عَلَیْهِ یُرِیدُ أَنْ یَفْضَحَهُ بِهَا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) کمترین کفر این است که مرد سخنی از برادرش بشنود آن سخن را بر زیان او نگهداری کند و اراده کند که با آن سخن، او را رسوا کند. أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۸
وسایل الشیعهًْ، ج۱۷، ص۲۱۱/ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۷۶
۲ -۴
(آل‌عمران/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَا یَقُومُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حَتَّی تُفْقَأَ عَیْنُ الدُّنْیَا وَ تَظْهَرَ الْحُمْرَهًُْ فِی السَّمَاءِ وَ تِلْکَ دُمُوعُ حَمَلَهًِْ الْعَرْشِ عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ وَ حَتَّی یَظْهَرَ فِیهِمْ قَوْمٌ لا خَلاقَ لَهُمْ یَدْعُونَ لِوَلَدِی وَ هُمْ بِرَاءٌ مِنْ وَلَدِی.

امام علی (علیه السلام) قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام نمی‌کند تا اینکه چشم دنیا شکافته شود و سرخی در آسمان پدید آید. و آن اشک‌های حاملان عرش است که بر مردم روی زمین می‌گریند. تا وقتی که مردمی پیدا شوند که از مواهب الهی بهره‌ای نبرند! آن‌ها مردم را دعوت به پیروی از فرزند من می‌کنند ولی خودشان از فرزند من بیزارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۲۶

به آنان در قیامت نگاه[رحمت] نمی‌کند

۳ -۱
(آل‌عمران/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَعْنِی لَا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ بِخَیْرٍ لِمَنْ لَا یَرْحَمُهُمْ وَ قَدْ یَقُولُ الْعَرَبُ لِلرَّجُلِ السَّیِّدِ أَوْ لِلْمَلِکِ لَا تَنْظُرُ إِلَیْنَا یَعْنِی أَنَّکَ لَا تُصِیبُنَا بِخَیْرٍ وَ ذَلِکَ النَّظَرُ مِنَ اللَّهِ إِلَی خَلْقِهِ.

امام علی (علیه السلام) وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یعنی نگاه خیر به آن‌ها ندارد یعنی به آن‌ها رحم نمی‌کند. و عرب گاهی به شخص بزرگ یا پادشاهی می‌گوید: «به ما نگاه نمی‌کنی». یعنی خیری به ما نمی‌رسانی و این معنی نگاه خداوند به خلقش است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰
بحارالأنوار، ج۴، ص۱۰/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۲۷/ العیاشی، ج۱، ص۱۸۰/ التوحید، ص۲۶۵/ نورالثقلین

و آن‌ها را پاک نمی‌سازد؛ و عذاب دردناکی برای آن‌هاست

۴ -۱
(آل‌عمران/ ۷۷)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَال: ثَلَاثَهًٌْ لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ، فَمَنْ هُمْ. قَالَ رَجُلٌ ادَّعَی إِمَاماً مِنْ غَیْرِ اللَّهِ، وَ آخَرُ طَعَنَ فِی إِمَامٍ مِنَ اللَّهِ، وَ آخَرُ زَعَمَ أَنَّ لَهُمَا فِی الْإِسْلَامِ نَصِیباً.

امام کاظم (علیه السلام) اسحاق‌بن‌عمار صیرفی از امام کاظم (علیه السلام) نقل می‌کند: سه گروه هستند که خدا به آنان نظر رحمت نمی‌افکند و آنان را پاک نمی‌گرداند و عذابی دردناک خواهند داشت. گفتم: «فدایت شوم! آن‌ها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «کسی که ادّعای امامّت کند و از جانب خدا نباشد و کسی که بر امامی که از جانب خدا تعیین شده است طعنه زند و کسی که گمان کند آن دو تن از اسلام بهره‌ای داشته‌اند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰
بحارالأنوار، ج۳۰، ص۴۰۷
۴ -۲
(آل‌عمران/ ۷۷)

الصّادق (علیه السلام)- ثَلَاثَهًٌْ لا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ مَنِ ادَّعَی إِمَامَهًًْ مِنَ اللَّهِ لَیْسَتْ لَهُ وَ مَنْ جَحَدَ إِمَاماً مِنَ اللَّهِ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ لَهُمَا فِی الْإِسْلَامِ نَصِیباً.

امام صادق (علیه السلام) در روز رستاخیز خداوند عزّت با سه فرقه سخن نگوید و از آلودگی تطهیرشان نمی‌کند و آنان گرفتار شکنجه‌ای پر درد باشند اوّل: هرکس به ناحق ادّعای امامت کند. دوّم: هرکس امام برحق را انکار کند. سوّم: هرکس که تصوّر کند دو فرقه‌ی اوّل از اسلام محمّدی نصیب و بهره‌ای دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۱۲/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۷۵/ بحارالأنوار، ج۶۹، ص۱۳۱/ نورالثقلین
۴ -۳
(آل‌عمران/ ۷۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَن ابْنِ‌أَبِی‌یَعْفُورٍ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ الصَّادِقِ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ مُوسَی (علیه السلام) فَجَلَسَ فَقَالَ ابوعبدالله (علیه السلام) یَا ابْنَ أَبِی یَعْفُورٍ هَذَا خَیْرُ وُلْدِی وَ أَحَبُّهُمْ إِلَیَّ غَیْرَ أَنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ یُضِلُّ قَوْماً مِنْ شِیعَتِنَا فَاعْلَمْ أَنَّهُمْ قَوْمٌ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهًِْ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ ... یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ أَزَغْتَ قَلْبِی عَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ یَضِلُّ بِهِ قَوْمٌ مِنْ شِیعَتِنَا بَعْدَ مَوْتِهِ جَزَعاً عَلَیْهِ فَیَقُولُونَ لَمْ یَمُتْ وَ یُنْکِرُونَ الْأَئِمَّهًَْ (علیهم السلام) مِنْ بَعْدِهِ وَ یَدْعُونَ الشِّیعَهًَْ إِلَی ضَلَالَتِهِمْ وَ فِی ذَلِکَ إِبْطَالُ حُقُوقِنَا وَ هَدْمُ دِیْنِ اللَّهِ یَا ابْنَ‌أَبِی‌یَعْفُورٍ فَاللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ نَحْنُ مِنْهُمْ بِرَاءٌ.

امام صادق (علیه السلام) از ابن‌ابی‌یعفور نقل است که گوید: «خدمت امام صادق (علیه السلام) بودم که موسی‌بن‌جعفر (علیه السلام) وارد شده و نشست، امام صادق (علیه السلام) فرمود: «این بهترین فرزندان و محبوب‌ترین آن‌ها نزد من است جز اینکه گروهی از شیعیانِ ما را خدا گمراه می‌کند؛ کسانی هستند که بهره‌ای در آخرت ندارند و نه خدا در قیامت با آن‌ها سخن خواهد گفت و نه آن‌ها را پاک می‌نماید، دچار عذابی دردناک می‌شوند». عرض کردم: «فدایت شوم دلم از آن‌ها بیزار شد»! فرمود: «گروهی از شیعیان به‌واسطه‌ی او گمراه می‌شوند پس از مرگش به‌واسطه‌ی شدّت ناراحتی که بر او دارند می‌گویند نمرده، به‌همین‌جهت امامان بعد از او را منکر می‌شوند و دیگران را دعوت به گمراهی خود می‌کنند که موجب از بین رفتن حقّ ما و دین خدا می‌شود. پسر ابی‌یعفور! خدا و پیامبر و ما از آن‌ها بیزاریم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰
بحارالأنوار، ج۴۸، ص۲۶۸/ رجال الکشی، ص۴۶۲
۴ -۴
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- حُرِّمَتِ الْجَنَّهًُْ عَلَی مَنْ ظَلَمَ أَهْلَ بَیْتِی وَ قَاتَلَهُمْ وَ عَلَی الْمُتَعَرِّضِ عَلَیْهِمْ وَ السَّابِّ لَهُمْ أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ.

پیامبر (علیه السلام) بهشت بر کسی که به اهل‌بیت (علیهم السلام) من ظلم کند و با آن‌ها بجنگد و بر کسی که به حریم آن‌ها تجاوز کند و بر دشنام‌دهنده‌ی به آن‌ها، حرام شده است. أُولئِکَ لاخَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللهُ ... یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۰۲/ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۲۲ / الأمالی للطوسی، ص۱۶۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۱۹/ جامع الأخبار، ص۱۶۰/ نورالثقلین
۴ -۵
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثَلَاثَهًٌْ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ ... وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ رَجُلٌ بَایَعَ إِمَاماً لَا یُبَایِعُهُ إِلَّا لِلدُّنْیَا إِنْ أَعْطَاهُ مِنْهَا مَا یُرِیدُ وَفَی لَهُ وَ إِلَّا کَفَّ وَ رَجُلٌ بَایَعَ رَجُلًا بِسِلْعَتِهِ بَعْدَ الْعَصْرِ فَحَلَفَ بِاللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لَقَدْ أُعْطِیَ بِهَا کَذَا وَ کَذَا فَصَدَّقَهُ فَأَخَذَهَا وَ لَمْ یُعْطِ فِیهَا مَا قَالَ وَ رَجُلٌ عَلَی فَضْلِ مَاءٍ بِالْفَلَاهًِْ یَمْنَعُهُ ابْنَ السَّبِیل.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خدای عزّوجلّ روز قیامت با سه کس سخن نمی‌گوید و نگاهشان نمی‌کند و لیاقتشان نبخشد و به شکنجه‌ای دردناک گرفتار خواهند بود: «مردی که بیعت با امامی کند که به‌جز برای دنیا نظری نداشته باشد که اگر خواسته‌اش را از دنیا به او داد به بیعتش وفادار است وگرنه دست از بیعت برمی‌دارد؛ مردی که پس از عصر متاعی بفروشد و به خدا سوگند یاد کند که این جنس را فلان مبلغ خریده‌ام و مشتری نیز تصدیقش نموده و آن متاع را بخرد ولی در حقیقت فروشنده‌ی آن متاع را به آن مبلغ نخریده باشد و مردی که در بیابان آب زیادتر از مصرف خود داشته باشد و از رهگذر دریغ نماید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
الخصال، ج۱، ص۱۰۷/ نورالثقلین
۴ -۶
(آل‌عمران/ ۷۷)

الصّادق (علیه السلام)- ثَلَاثَهًٌْ لایَنْظُرُاللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَلا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ الدَّیُّوثُ مِنَ الرِّجَالِ وَ الْفَاحِشُ الْمُتَفَحِّشُ وَ الَّذِی یَسْأَلُ النَّاسَ وَ فِی یَدِهِ ظَهْرُ غِنًی.

امام صادق (علیه السلام) سه گروه هستند که در قیامت خداوند به آنان نمی‌نگرد وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ؛ مردانی که دیگران را برای زنا با زن خود می‌آورند و بد زبان یا بدکردارِ بیهوده‌گو و کسی که از مردم گدایی می‌کند درحالی‌که توانگر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۷۶، ص۱۱۶/ بحرالعرفان
۴ -۷
(آل‌عمران/ ۷۷)

الصّادق (علیه السلام)- ثَلَاثَهًٌْ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ الشَّیْخُ الزَّانِی وَ الدَّیُّوثُ وَ الْمَرْأَهًُْ تُوطِئُ فِرَاشَ زَوْجِهَا.

امام صادق (علیه السلام) سه گروه هستند که: خداوند، روز قیامت، با آن‌ها سخن نمی‌گوید و آنان را پاکیزه نمی‌کند و برای آن‌ها عذاب است. (بقره/۱۷۴) پیرمرد زناکار؛ مردی که دیگران را برای زنا با زنش می‌آورد و زنی که مرد اجنبی را به بستر شوهر خویش می‌آورد (زنا می‌کند).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
الکافی، ج۵، ص۵۳۷/ نورالثقلین
۴ -۸
(آل‌عمران/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِأَکْبَرِ الزِّنَا؟ قَالَ هِیَ امْرَأَهًٌْ تُوطِئُ فِرَاشَ زَوْجِهَا فَتَأْتِی بِوَلَدٍ مِنْ غَیْرِهِ فَتُلْزِمُهُ زَوْجَهَا فَتِلْکَ الَّتِی لَا یُکَلِّمُهَا اللَّهُ وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهَا یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ لَا یُزَکِّیهَا وَ لَهَا عَذَابٌ أَلِیمٌ.

امام علی (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) روایت است که فرمود: «امام علی (علیه السلام) فرمود: «آیا بزرگ‌ترین زناها را به شما خبر ندهم»؟ «زنای آن زنی است که مرد دیگری را به بستر شوهرش می‌آورد و از غیر شوهرش فرزندی می‌آورد و آن فرزند را بر شوهر خود لازم می‌گرداند (فرزند شوهرش قرار می‌دهد). این همان زنی است که خداوند با او سخن نمی‌گوید و در روز قیامت به او نظر رحمت نمی‌کند و او را از گناه پاک نمی‌سازد و عذاب دردناکی برای اوست»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۷۶، ص۲۶/ نورالثقلین
۴ -۹
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثَلَاثَهًٌْ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لایَنْظُرُ إِلَیْهِمْ ... وَلایُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ شَیْخٌ زَانٍ وَ مَلِکٌ جَبَّارٌ وَ مُقِلٌّ مُخْتَال.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خداوند روز قیامت به سه نفر توجّه ندارد و آن‌ها را پاک نمی‌سازد و گرفتار عذاب می‌کند: پیرمرد زناکار؛ پادشاه ستمگر و فقیر متکبّر.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۷۰، ص۲۲۱/ بحارالأنوار، ج۷۲، ص۳۴۴/ نورالثقلین
۴ -۱۰
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَرْبَعَهًٌْ لا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ عَاقٌّ وَ مَنَّانٌ وَ مُکَذِّبٌ بِالْقَدَرِ وَ مُدْمِنُ خَمْرٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) چهار گروه هستند که خدا به آن‌ها در روز قیامت نظر ندارد: عاق؛ منّت‌گذار؛ منکر قدر و دائم‌الخمر.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۲۳
۴ -۱۱
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- شِرَارُ النَّاسِ مَنْ یُبْغِضُ الْمُؤْمِنِینَ وَ تُبْغِضُهُ قُلُوبُهُمْ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِیمَهًِْ وَ الْمُفَرِّقُونَ بَیْنَ الْأَحِبَّهًِْ الْبَاغُونَ لِلْبِرَاءِ الْعَیْبَ أُولَئِکَ لا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) بدترین مردم آن کسی است که مردم مؤمن را دشمن می‌دارد و قلب‌های آنان (مردم) او را دشمن می‌دارند؛ سخن چینی بسیار می‌کنند و جداکننده‌ی مابینِ دوستان‌اند و عیب‌جوی پاکان هستند که خداوند در روز قیامت به آن‌ها توجّه نمی‌کند و پاکشان نمی‌شمارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲
بحارالأنوار، ج۷۲، ص۲۶۵/ بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۹۸
۴ -۱۲
(آل‌عمران/ ۷۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثَلَاثَهًٌْ لا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ الْمُرْخِی ذَیْلَهُ مِنَ الْعَظَمَهًِْ وَ الْمُزَکِّی سِلْعَتَهُ بِالْکَذِبِ وَ رَجُلٌ اسْتَقْبَلَکَ بِوُدِّ صَدْرِهِ فَیُوَارِی وَ قَلْبُهُ مُمْتَلِئٌ غِشّاً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خداوند در روز قیامت به سه کَس نظر لطفی ندارد و آن‌ها را پاکیزه نمی‌سازد و عذاب دردناکی دارند: آن کسی که از بزرگ‌بینی دامنش را بکشد و کسی که به دروغ متاعش را به‌خوبی وصف کند و آن که با تو دوستانه برخورد کند و چون از چشم ناپدید شود دلش پر از دغلی باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۴
بحارالأنوار، ج۷۲، ص۲۱۱
بیشتر