آیه ۱۱۵ - سوره نساء

آیه وَ مَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبيلِ الْمُؤْمِنينَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّى وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصيراً [115]

هركس كه بعد از آشكار‌شدن هدايت براى او، با پيامبر مخالفت كند، و از راهى جز راه مؤمنان پيروى نمايد، ما او را به همان سو كه مى‌رود مى‌بريم؛ و به دوزخ داخل مى‌كنيم؛ و چه بد فرجامى است.

سبب نزول

۱
(نساء/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- نَزَلَتْ فِی بَشِیرٍ وَ هُوَ بِمَکَّهًَْ.

امام باقر (علیه السلام)- این آیه درباره‌ی بشیر نازل شد درحالی‌که در مکّه بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
القمی، ج۱، ص۱۵۲/ البرهان

هرکس که بعد از آشکارشدن هدایت برای او، با پیامبر مخالفت کند

۱ -۱
(نساء/ ۱۱۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدی أَی یُخَالِفُهُ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الهُدی یعنی هرکس با دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مخالفت کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
القمی، ج۱، ص۱۵۲
۱ -۲
(نساء/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- وَ شَاقُّوا الرَّسُولَ (صلی الله علیه و آله) مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدی فِی أَمرِ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- [مردم] پس از آنکه راه نجات و هدایت برایشان روشن و آشکار گشت، در مورد پذیرش ولایت علی (علیه السلام) با پیامبر (صلی الله علیه و آله) مخالفت کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
بحرالعرفان، ج۱۳، ص۱۵۲

هرکس که بعد از آشکارشدن هدایت برای او، با پیامبر مخالفت کند، و از راهی جز راه مؤمنان پیروی نماید، ما او را به همان سو که می‌رود می‌بریم؛ و به دوزخ داخل می‌کنیم؛ و چه بد فرجامی است

۲ -۱
(نساء/ ۱۱۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الزَّکَاهًَْ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلَاهًِْ قُرْبَاناً لِأَهْلِ الْإِسْلَامِ عَلَی أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ مَنْ لَمْ یُعْطِهَا طَیِّبَ النَّفْسِ بِهَا یَرْجُو بِهَا مِنَ الثَّمَنِ مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْهَا فَإِنَّهُ جَاهِلٌ بِالسُّنَّهًِْ مَغْبُونُ الْأَجْرِ ضَالُّ الْعُمُرِ طَوِیلُ النَّدَمِ بِتَرْکِ أَمْرِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الرَّغْبَهًِْ عَمَّا عَلَیْهِ صَالِحُو عِبَادِ اللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ مَنْ ... یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّی مِنَ الْأَمَانَهًِْ فَقَدْ خَسِرَ مَنْ لَیْسَ مِنْ أَهْلِهَا.

امام علی (علیه السلام)- زکات مانند نماز وسیله‌ی تقرّب مسلمانان به خداست و بر آنان واجب است و هرکس که زکات را با دلی راضی و مطمئن و با امید به بازگشت بهتر از آن [از ناحیه‌ی خدا] پرداخت نکند، از سنّت الهی بی‌اطّلاع است و ورشکسته است و تمام عمر در گمراهی است و همواره پشیمان خواهد بود که امر خدا را چرا ترک کرده است و چرا کاری را که بندگان خوب خدا به آن تشویق می‌کردند را ترک کرده است. خداوند می‌فرماید: وَ مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الهُدی وَ یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبیلِ الْمؤْمِنینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّی یعنی امانت و کسی که اهل آن نباشد ضرر خواهد کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
الکافی، ج۵، ص۳۶/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۴۴۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۹۳
۲ -۲
(نساء/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- لَمَّا کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی الْکُوفَهًِْ أَتَاهُ النَّاسُ فَقَالُوا: اجْعَلْ لَنَا إِمَاماً یَؤُمُّنَا فِی {شَهْرِ} رَمَضَانَ. فَقَالَ: لَا. وَ نَهَاهُمْ أَنْ یَجْتَمِعُوا فِیهِ، فَلَمَّا أَمْسَوْا جَعَلُوا یَقُولُونَ: ابْکُوا فِی رَمَضَانَ وَا رَمَضَانَاهْ. فَأَتَاهُ الْحَارِثُ الْأَعْوَرُ فِی أُنَاسٍ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ضَجَّ النَّاسُ وَ کَرِهُوا قَوْلَکَ. فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: دَعُوهُمْ وَ مَا یُرِیدُونَ لِیُصَلِّیَ بِهِمْ مَنْ شَاءُوا. ثُمَّ قَالَ فَمَنْ یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّی وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِیراً.

امام باقر (علیه السلام)- وقتی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در کوفه بود، مردم نزد ایشان آمدند و گفتند: «ما را پیشوایی قرار ده که در ماه رمضان ما را امامت نماید». فرمود: «نه»! و آنان را از اتّفاق‌نظر در این امر، نهی نمود. چون شب فرا رسید، چنین شایعه کردند که به حال رمضان بگریید، وای بر رمضان. آنگاه حارث اعور به همراه عدّه‌ای نزد امام آمد و گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! مردم لابه سر گرفته‌اند و از سخن شما ناخرسندند». اینجا بود که امام فرمود: «بگذارید هرچه می‌خواهند بکنند؛ هرکه را می‌خواهند، امام خود کنند و فرمود: فمن یَتَّبِع غَیْرَ سَبِیلِ المُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّی وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ سَاءتْ مَصِیرًا».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
بحار الأنوار، ج۳۴، ص۱۷۱
۲ -۳
(نساء/ ۱۱۵)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَبَانِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی الْإِمَامِ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُوسَی (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی شَکَکْتُ فِی إِیمَانِ أَبِی‌طَالِبٍ قَالَ فَکَتَبَ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ مِنْ یَبْتَغِ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّی أَمَا إِنَّکَ إِنْ لَمْ تُقِرَّ بِإِیمَانِ أَبِی‌طَالِبٍ کَانَ مَصِیرُکَ إِلَی النَّارِ.

امام رضا (علیه السلام)- ابان‌بن‌محمّد گوید: در نامه‌ای به امام رضا (علیه السلام) نوشتم: «من در ایمان ابوطالب شک دارم». امام در جواب نوشت: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ مِنْ یَبْتَغِ غَیْرَ سَبِیلِ المُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّی؛ و تو نیز اگر به ایمان ابوطالب شک داری [در این گروهی]! و عاقبتت جهنّم خواهد بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۳۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۱۰/ إیمان أبی طالب للفخار، ص۷۵/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۱۴، ص۶۸
بیشتر