آیه ۱۲۸ - سوره نساء

آیه وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يُصْلِحا بَيْنَهُما صُلْحاً وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَ إِنْ تُحْسِنُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللهَ‌ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيراً [128]

و اگر زنى، از سركشى و ناسازگارى يا بى‌اعتنايى شوهرش، بيم داشته باشد، مانعى ندارد با هم به‌گونه‌اى صلح كنند [و از پاره‌اى از حقوق خود، به خاطر صلح، صرف‌نظر نمايند]. و صلح، بهتر است؛ اگرچه [بسيارى از] مردم [طبق هواى نفسشان، در‌اين‌گونه موارد] بخل مى‌ورزند. و گذشت ندارند و اگر نيكى [و گذشت] كنيد و پرهيزگارى پيشه سازيد، خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد، آگاه است [و پاداش شايسته به شما خواهد داد].

۱
(نساء/ ۱۲۸)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌حَمْزَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَقَالَ إِذَا کَانَ کَذَلِکَ فَهَمَّ بِطَلَاقِهَا قَالَتْ لَهُ أَمْسِکْنِی وَ أَدَعَ لَکَ بَعْضَ مَا عَلَیْکَ وَ أُحَلِّلَکَ مِنْ یَوْمِی وَ لَیْلَتِی حَلَّ لَهُ ذَلِکَ وَ لَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا.

امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌حمزه گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً پرسیدم و ایشان فرمود: «اگر این‌گونه باشد و مرد بخواهد زن را طلاق دهد، زن به شوهر بگوید: نگاهم دار و برخی از آنچه [از مهریه و نفقه]، برعهده‌ی توست به تو می‌بخشم و روز و شبم را که باید با من باشی به تو می‌بخشم، این کار برای شوهر حلال است و [در این جریان] گناهی بر آن دو نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۶
الکافی، ج۶، ص۱۴۵/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۱، ص۳۵۰/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۵۲/ العیاشی، ج۱، ص۲۷۸/ الکافی، ج۶، ص۱۴۵/ تهذیب الأحکام، ج۸، ص۱۰۳/ من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۲۰
۲
(نساء/ ۱۲۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَقَالَ هِیَ الْمَرْأَهًُْ تَکُونُ عِنْدَ الرَّجُلِ فَیَکْرَهُهَا فَیَقُولُ لَهَا إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُطَلِّقَکِ فَتَقُولُ لَهُ لَا تَفْعَلْ إِنِّی أَکْرَهُ أَنْ تُشْمَتَ بِی وَ لَکِنِ انْظُرْ فِی لَیْلَتِی فَاصْنَعْ بِهَا مَا شِئْتَ وَ مَا کَانَ سِوَی ذَلِکَ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ لَکَ وَ دَعْنِی عَلَی حَالَتِی فَهُوَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَلا جُناحَ عَلَیْهِما أَنْ یُصْلِحا بَیْنَهُما صُلْحاً وَ هُوَ هَذَا الصُّلْحُ.

امام صادق (علیه السلام)- حلبی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ إِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعرَاضًا پرسیدم. و ایشان فرمود: «درباره‌ی زنی است که نزد شوهرش است که او را دوست نمی‌دارد و به زنش می‌گوید: «می‌خواهم طلاقت دهم» و زن به او می‌گوید: «چنین نکن، من دوست ندارم که به من شماتت کنند و در عوض به شبم [و همخوابی با من] نظر کن و هرگونه خواهی با آن عمل نما و هرچیز غیر از آن بود، از آن تو باشد، ولی همین شرایط را برای من حفظ کن». و این قول خدای تعالی است: فَلاَ جُنَاْحَ علَیْهِمَا أَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَ الصُّلْحُ خَیْرٌ وَ أُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ وَ إِن تُحْسِنُواْ وَ تَتَّقُواْ فَإِنَّ اللهَ کَانَ بِمَا تَعمَلُونَ خَبِیرًا و این است معنی صلح.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۶
الکافی، ج۶، ص۱۴۵/ تهذیب الأحکام، ج۸، ص۱۰۳/ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۵۲/ العیاشی، ج۱، ص۲۷۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۱، ص۳۴۹/ البرهان
۳
(نساء/ ۱۲۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام): أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً ... فَقَالَ عَنْ مِثْلِ هَذَا فَاسْأَلُوا ذَلِکَ الرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ امْرَأَتَانِ فَیَعْجِزُ عَنْ إِحْدَاهُمَا أَوْ تَکُونُ ذَمِیمَهًًْ فَیَمِیلُ مِنْهَا وَ یُرِیدُ طَلَاقَهَا وَ تَکْرَهُ ذَلِکَ فَتُصَالِحُهُ عَلَی أَنْ یَأْتِیَهَا وَقْتاً بَعْدَ وَقْتٍ أَوْ عَلَی أَنْ تَدَعَ حَظَّهَا مِنْ ذَلِکَ.

امام علی (علیه السلام)- از امام در مورد آیه: وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً سؤال شد. امام فرمود: «[سؤال خوبی است] اینگونه سؤالاتی بپرسید. مردی دو همسر دارد و از یکی از آن‌ها متنفّر شده یا از او بدش می‌آید، لذا از او منصرف شده و می‌خواهد طلاقش دهد امّا آن زن از اینکار خوشش نمی‌آید پس با هم صلح می‌کنند به این طریق که [او را طلاق ندهد ولی می‌تواند] دیربه‌دیر به او سر بزند و همچنین حق دارد که حظ و بهره‌اش را از زن دیگرش ببرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۶
مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۱۰۲/ دعایم الإسلام، ج۲، ص۲۵۳
۴
(نساء/ ۱۲۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ قَالَ: أُحْضِرَتِ الشُّحَّ فَمِنْهَا مَا اخْتَارَتْهُ وَ مِنْهَا مَا لَمْ تَخْتَرْهُ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ؛ حرص و خساست در جان آن زنان حاضر می‌شود، و برخی از زنان، آن را اختیار می‌کنند و برخی دیگر از آن روی می‌گردانند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۶
البرهان
۵
(نساء/ ۱۲۸)

الصّادق (علیه السلام)- وَ عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ تَزَوَّجَ امْرَأَهًًْ عَلَی أَنْ یَأْتِیَهَا مَتَی شَاءَ کُلَ شَهْرٍ أَوْ کُلَ جُمُعَهًٍْ وَ عَلَی أَنْ لَا یُنْفِقَ عَلَیْهَا إِلَّا شَیْئاً مَعْلُوماً اتَّفَقَا عَلَیْهِ قَالَ الشَّرْطُ بَاطِلٌ وَ لَهَا مِنَ النَّفَقَهًِْ وَ الْقِسْمَهًِْ مَا لِلنِّسَاءِ وَ النِّکَاحُ جَائِزٌ فَإِنْ شَاءَ أَمْسَکَهَا عَلَی الْوَاجِبِ وَ إِنْ شَاءَ طَلَّقَهَا وَ إِنْ رَضِیَتْ هِیَ بَعْدَ ذَلِکَ مَا شَرَطَ عَلَیْهَا وَ کَرِهَتِ الطَّلَاقَ فَالْأَمْرُ إِلَیْهَا إِذَا صَالَحَتْهُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَیْهِما أَنْ یُصْلِحا بَیْنَهُما صُلْحاً وَ الصُّلْحُ خَیْرٌ وَ هَذَا إِذَا کَرِهَ الرَّجُلُ الْمَرْأَهًَْ وَ أَرَادَ أَنْ یُطَلِّقَهَا وَ کَرِهَتْ هِیَ الطَّلَاقَ وَ صَالَحَتْهُ عَلَی تَرْکِ حَظِّهَا مِنَ الْقِسْمَهًِْ لَهَا أَوْ مِنَ النَّفَقَهًِْ عَلَیْهَا أَوْ عَلَی بَعْضِ ذَلِکَ وَ اتَّفَقَا عَلَی مَا اصْطَلَحَا عَلَیْهِ مِنْ ذَلِکَ فَالصُّلْحُ جَائِزٌ.

امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) پرسیده شد: «اگر کسی با زنی ازدواج کند به این نحو که هر وقت خواست پیش او برود؛ چه ماهی یک‌بار، چه هفته‌ای یک‌بار و جز مالی معلوم چیز دیگری به او نفقه ندهد و هر دو این مطلب را بپذیرند حکم چیست»؟ فرمود: «باطل است. به آن زن از سهم و نفقه همانقدر که به دیگر زنان می‌رسد باید برسد. ازدواج آنان جایز است؛ امّا یا باید او را بر همین حکم واجبی که گفتم نگه دارد یا طلاقش دهد. و اگر بعد از این کار، زن راضی شد که براساس شروط پیشین عمل کند و طلاق نگیرد، این شرط از گردن او می‌رود و اختیار با اوست اگر با هم مصالحه کنند که خداوند فرموده: إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَیْهِما أَنْ یُصْلِحا بَیْنَهُما صُلْحاً و صلح خیر البتّه این حکم مربوط به زمانی است که مرد از زن خوشش نیاید و قصد طلاق‌دادن بکند و این زن باشد که از طلاق کراهت دارد و با مرد مصالحه کرده باشد که در عوض بهره‌ی او را از مهریه یا تمام نفقه یا بخشی از آن را ندهد و بر این مصالحه خود اتّفاق نظر داشته باشند که دراین‌صورت، این مصالحه جایز است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۶
مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۸۶/ دعایم الإسلام، ج۲، ص۲۲۸/ البرهان
۶
(نساء/ ۱۲۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خَشِیَتْ سَوْدَهًُْ بِنْتُ زَمْعَهًَْ أَنْ یُطَلِّقَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَتْ لَا تُطَلِّقْنِی وَ أَجْلِسْنِی مَعَ نِسَائِکَ وَ لَا تَقْسِمْ لِی فَنَزَلَتْ وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- سوده‌بنت‌زمعه از اینکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را طلاق دهد، می‌ترسید لذا به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت: «مرا طلاق نده و بگذار با همسران دیگرت باشم و [نمی‌خواهد] برای من قسمت جداگانه‌ای در نظر بگیری». پس این آیه نازل شد: وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۵۸
فقه القرآن، ج۲، ص۱۹۱
بیشتر