آیه ۷۵ - سوره نساء

آیه وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ في سَبيلِ اللهِ‌ وَ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ نَصيراً [75]

چرا در راه خدا، و [براى رهايى] مردان و زنان و كودكانى كه [به دست ستمگران] تضعيف شده‌اند، پيكار نمى‌كنيد؟! همان افراد [ستمديده‌اى] كه مى‌گويند: «پروردگارا! ما را از اين شهر [مكّه]، كه اهلش ستمگرند، بيرون ببر [و رهايى ببخش]؛ و از سوى خود، براى ما سرپرستى قرار ده؛ و از جانب خود، يار و ياورى براى ما مقرّر فرما».

۱
(نساء/ ۷۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَولُهُ وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ بِمَکَّهًَْ مُعَذَّبِینَ فَقَاتِلُوا حَتَّی یَتَخَلَّصُوا وَ هُم یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیراً.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مَا لَکُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَ الْمُسْتَضْعفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاء وَ الْوِلْدَانِ؛ [به خاطر آن مردان و زنان و کودکانی] که در مکّه مورد شکنجه قرار گرفتند، بجنگید تا آن‌ها را رها سازید و آن‌ها می‌گویند: رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا وَ اجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ نَصِیرًا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
القمی، ج۱، ص۱۴۳/ البرهان
۲
(نساء/ ۷۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- کَانَ أَهْلُ مَکَّهًَْ اجْتَهَدُوا أَنْ یَفْتِنُوا قَوْماً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ عَنْ دِینِهِمْ وَ الْأَذَی لَهُمْ وَ کَانُوا مُسْتَضْعَفِینَ فِی أَیْدِیهِمْ فَقَالَ تَعَالَی ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ أَیْ مَا لَکُمْ لَا تَسْعَوْنَ فِی خِلَاصِهِمْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مشرکان مکّه بسیار تلاش می‌کردند که قومی از مؤمنین [که در آنجا ساکن بودند] که [در اقلیّت بودند و از نظر قوا] ضعیف بودند را با فریب از دینشان برگردانند و بر آزار آنان می‌کوشیدند، پس خداوند فرمود: ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ المُسْتَضْعَفِینَ یعنی چرا برای نجات آنان از این گرفتاری، کمکشان نمی‌کنید!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
فقه القرآن، ج۱، ص۳۳۷
۳
(نساء/ ۷۵)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال: الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها إِلَی قَوْلِهِ نَصِیراً قَالَ نَحْنُ أُولَئِکَ.

امام باقر (علیه السلام)- حمران نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: در آیه: وَ المُسْتَضْعفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَ اجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا وَ اجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ نَصِیرًا مقصود از آن‌ها ما هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۷۲/ العیاشی، ج۱، ص۲۵۷/ البرهان
۴
(نساء/ ۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عُثْمَانُ‌بْنُ‌أَبَانٍ قَال: سَأَلْتُ الصَّادِقَ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها ... قَالَ نَحْنُ ذَلِکَ

امام صادق (علیه السلام)- عثمان‌بن‌ابان گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: وَ المُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها پرسیدم. فرمود: «منظور ما [اهل بیت (] هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۰۹/ المناقب، ج۲، ص۲۰۹
۵
(نساء/ ۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْمُسْتَضْعَفِینَ؟ قَالَ هُمْ أَهْلُ الْوَلَایَهًِْ قُلْتُ أَیَّ وَلَایَهًٍْ؟ تَعْنِی قَالَ لَیْسَتْ وَلَایَهًَْ الدِّینِ وَ لَکِنَّهَا فِی الْمُنَاکَحَهًِْ وَ الْمُوَارَثَهًِْ وَ الْمُخَالَطَهًِْ وَ هُمْ لَیْسُوا بِالْمُؤْمِنِینَ وَ لَا بِالْکُفَّارِ وَ مِنْهُمُ الْمُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ فَأَمَّا قَوْلُهُ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ إِلَی قَوْلِهِ نَصِیراً فَأُولَئِکَ نَحْنُ.

امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مستضعفین پرسیدم، ایشان فرمود: «آن‌ها اهل ولایت هستند». گفتیم: «مقصود شما کدام ولایت است»؟ فرمود: «مقصود ولایت ائمّه (نیست، بلکه منظور از آن، ولایت در عقد نکاح و ارث و معاشرت است؛ درحالی‌که این اولیای امر، حتماً مؤمن و یا کافر نیستند، بلکه کسانی هستند که کارشان موقوف به فرمان خداوند است. و در آیه: وَ المُسْتَضْعفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَ اجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا وَ اجْعل لَّنَا مِن لَّدُنکَ نَصِیرًا مراد از آنان ما هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۷۲/ العیاشی، ج۱، ص۲۵۷/ البرهان
۶
(نساء/ ۷۵)

السّجّاد (علیه السلام)- کَانَتْ خَدِیجَهًُْ (سلام الله علیها) مَاتَتْ قَبْلَ الْهِجْرَهًِْ بِسَنَهًٍْ وَ مَاتَ أَبُوطَالِبٍ بَعْدَ مَوْتِ خَدِیجَهًَْ (سلام الله علیها) بِسَنَهًٍْ فَلَمَّا فَقَدَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) شَنَأَ الْمُقَامَ بِمَکَّهًَْ وَ دَخَلَهُ حُزْنٌ شَدِیدٌ وَ أَشْفَقَ عَلَی نَفْسِهِ مِنْ کُفَّارِ قُرَیْشٍ فَشَکَا إِلَی جَبْرَئِیلَ ذَلِکَ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) اخْرُجْ مِنَ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ هَاجِرْ إِلَی الْمَدِینَهًِْ فَلَیْسَ لَکَ الْیَوْمَ بِمَکَّهًَْ نَاصِرٌ وَ انْصِبْ لِلْمُشْرِکِینَ حَرْباً فَعِنْدَ ذَلِکَ تَوَجَّهَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی الْمَدِینَهًِْ.

امام سجاد (علیه السلام)- حضرت خدیجه (سلام الله علیها) یک‌سال پیش از هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) وفات یافت و ابوطالب (رحمة الله علیه) نیز یک‌سال پس از مرگ خدیجه (سلام الله علیها) از دنیا رفت. هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن دو را از دست داد، ماندن در مکّه برای ایشان زجرآور شد و بسیار غمگین بود و به خاطر کفّار قریش، احساس ترس کرد و از این موضوع به جبرئیل شکوه نمود. خداوند بر او وحی نمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! از قریه‌ای که اهل آن کفّار هستند، خارج شو و به مدینه هجرت کن، امروز در مکّه برای تو یاوری نیست و علیه مشرکان جنگی بر پا کن»! در همین زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) به‌سوی مدینه روانه شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۶
بحارالأنوار، ج۱۹، ص۷۸/ البرهان
۷
(نساء/ ۷۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- رَبَّنا سَهِّلْ لَنَا الْخُرُوجَ مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ یَعْنِی مَکَّهًَْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها یعنی خدایا خروج ما را از این شهر یعنی مکّه آسان کن.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۰۸
بحرالعرفان، ج۴، ص۲۷۳
بیشتر