آیه ۱۶۳ - سوره نساء

آیه إِنَّا أَوْحَيْنا إِلَيْكَ كَما أَوْحَيْنا إِلى نُوحٍ وَ النَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَيْنا إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ عيسى وَ أَيُّوبَ وَ يُونُسَ وَ هارُونَ وَ سُلَيْمانَ وَ آتَيْنا داوُدَ زَبُوراً [163]

ما به تو وحى فرستاديم؛ همان‌گونه كه به نوح و پيامبران بعد از او وحى فرستاديم؛ و [نيز] به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط (پيامبران از فرزندان يعقوب) و عيسى و ايوب و يونس و هارون و سليمان وحى نموديم؛ و به داود زبور بخشيديم.

ما وحی فرستادیم

۱ -۱
(نساء/ ۱۶۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلُوهُ (علیه السلام) عَنْ لَفْظِ الْوَحْیِ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ أَمِیرُالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) مِنْهُ وَحْیُ النُّبُوَّهًِْ وَ مِنْهُ وَحْیُ الْإِلْهَامِ وَ مِنْهُ وَحْیُ الْإِشَارَهًِْ وَ مِنْهُ وَحْیُ أَمْرٍ وَ مِنْهُ وَحْیُ کَذِبٍ وَ مِنْهُ وَحْیُ تَقْدِیرٍ وَ مِنْهُ وَحْیُ خَبَرٍ وَ مِنْهُ وَحْیُ الرَِّالَهًِْ فَأَمَّا تَفْسِیرُ وَحْیِ النُّبُوَّهًِْ وَ الرِّسَالَهًِْ فَهُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنا إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ ...

امام علی (علیه السلام)- از امام (علیه السلام) در مورد کلمه‌ی وحی در قرآن سؤال کردند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «وحی در قرآن در موارد متعدّدی استفاده شده از جمله: وحی نبوّت، وحی الهام، وحی اشاره وحی امر، وحی دروغ، وحی تقدیر، وحی خبر، وحی رسالت. تفسیر وحی نبوّت و رسالت در این آیات است: إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنا إِلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ عیسی وَ أَیُّوبَ وَ یُونُسَ وَ هارُونَ وَ سُلَیْمانَ وَ آتَیْنا داوُدَ زَبُوراً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۶
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۶
۱ -۲
(نساء/ ۱۶۳)

الباقر (علیه السلام)- أَنَ أَهْلَ السَّمَاوَاتِ لَمْ یَسْمَعُوا وَحْیاً فِیمَا بَیْنَ أَنْ بُعِثَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ (علیه السلام) إِلَی أَنْ بُعِثَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ جَبْرَئِیلَ إِلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) سَمِعَ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ صَوْتَ وَحْیِ الْقُرْآنِ کَوَقْعِ الْحَدِیدِ عَلَی الصَّفَا فَصَعِقَ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ الْوَحْیِ انْحَدَرَ جَبْرَئِیلُ.

امام باقر (علیه السلام)- اهل آسمان‌ها از زمان حضرت عیسی (علیه السلام) تا بعثت محمّد (صلی الله علیه و آله) صدای وحی را نشنیده بودند. وقتی خداوند جبرائیل را به‌سوی محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاد، اهل آسمان صدای وحی قرآن را مانند برخورد آهنی با کوه صفا شنیدند و اهل آسمان فریاد کشیدند، وقتی وحی تمام شد جبرئیل پایین آمد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۶
بحار الأنوار، ج۱۸، ص۲۵۹/ نورالثقلین

ما به تو وحی فرستادیم؛ همان‌گونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی فرستادیم؛ و [نیز] به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط پیامبران از فرزندان یعقوب) و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی نمودیم؛ و به داود زبور بخشیدیم

۲ -۱
(نساء/ ۱۶۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جَالِساً وَ عِنْدَهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) ... قَالَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام): إِنَ هَذَا حَاجِبُ الرَّبِ وَ أَقْرَبُ خَلْقِ اللَّهِ مِنْهُ وَ اللَّوْحُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ مِنْ یَاقُوتَهًٍْ حَمْرَاءَ فَإِذَا تَکَلَّمَ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِالْوَحْیِ ضَرَبَ اللَّوْحُ جَبِینَهُ فَنَظَرَ فِیهِ ثُمَّ أَلْقَاهُ إِلَیْنَا فَنَسْعَی بِهِ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِِ.

امام صادق (علیه السلام)- جابر نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و جبرئیل نشسته بودند ... جبرئیل گفت: «این (عزرائیل) پرده‌دار خداست و نزدیک‌ترین خلق به اوست و لوحی که پیش‌روی اوست از یاقوت سرخ است و وقتی خداوند با وحی سخن می‌گوید، آن لوح را به پیشانی خود می‌زند و به آن نگاه می‌کند، سپس آن را به‌سوی ما می‌اندازد و ما با آن به‌سوی آنچه در آسمان و زمین است می‌شتابیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۶
بحار الأنوار، ج۵۶، ص۲۵۰
۲ -۲
(نساء/ ۱۶۳)

الباقر (علیه السلام)- إِنِّی أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ کَمَا أَوْحَیْتُ إِلَی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ (مِنْ بَعْدِهِ فَجُمِعَ لَهُ کُلُّ وَحْیٍ.

امام باقر (علیه السلام)- من به تو وحی کردم همچنان‌که به نوح (علیه السلام) و پیامبران (پس از وی وحی نمودم، و این‌گونه تمام وحی‌ها برای محمّد (صلی الله علیه و آله) جمع شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۶
بحار الأنوار، ج۱۶، ص۳۲۵/ البرهان/ نورالثقلین
۲ -۳
(نساء/ ۱۶۳)

الحسین (علیه السلام)- بَیْنَمَا أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جُلُوسٌ فِی مَسْجِدِهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ (علیه السلام) یَتَذَاکَرُونَ فَضْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذْ دَخَلَ عَلَیْنَا حِبْرٌ مِنْ أَحْبَارِ یَهُودِ أَهْلِ الشَّام ثُمَّ قَالَ یَا أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) مَا تَرَکْتُمْ لِنَبِیٍّ دَرَجَهًًْ وَ لَا لِمُرْسَلٍ فَضِیلَهًًْ إِلَّا وَ قَدْ تَحَمَّلْتُمُوهَا لِنَبِیِّکُمْ فَهَلْ عِنْدَکُمْ جَوَابٌ إِنْ أَنَا سَأَلْتُکُمْ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) سَلْ یَا أَخَا الْیَهُودِ مَا أَحْبَبْت فَوَ اللَّهِ مَا أَعْطَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیّاً وَ لَا مُرْسَلًا دَرَجَهًًْ وَ لَا فَضِیلَهًًْ إِلَّا وَ قَدْ جَمَعَهَا لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ زَادَهُ عَلَی الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ (أَضْعَافاً مُضَاعَفَهًًْ ... و لَقَدْ بَلَغَ مِنْ فَضْلِهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ أَهْلَ النَّارِ یَهْتِفُونَ وَ یَصْرُخُونَ بِأَصْوَاتِهِمْ نَدَماً أَنْ لَا یَکُونُوا أَجَابُوهُ فِی الدُّنْیَا فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا وَ لَقَدْ ذَکَرَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَعَ الرُّسُلِ فَبَدَأَ بِهِ وَ هُوَ آخِرُهُمْ لِکَرَامَتِهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ وَ مِنْکَ وَ مِنْ نُوحٍ (علیه السلام) وَ قَالَ إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ (علیه السلام) وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ النَّبِیُّونَ (قَبْلَهُ فَبَدَأَ بِهِ وَ هُوَ آخِرُهُمْ وَ لَقَدْ فَضَّلَهُ اللَّهُ عَلَی جَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ (.

امام حسین (علیه السلام)- در زمانی‌که بعد از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اصحاب ایشان در مسجد نشسته بودند و فضائل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را یاد آوری می‌کردند، بزرگی از بزرگان یهود داخل مجلس شد که از اهالی شام بود و گفت: «ای امّت محمّد (صلی الله علیه و آله)! هر درجه‌ای که هر پیامبری داشت و هر فضلی که هر فرستاده‌ای داشت را به پیامبر خود نسبت دادید! حالا با این اوصاف اگر از شما سؤالی بپرسم پاسخگو خواهید بود»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ای برادر یهودی! هرچه دوست داری بپرس که به خدا قسم خداوند هرچه به انبیاء (و فرستادگان داده، یکجا به محمّد (صلی الله علیه و آله) عطا کرده و و چندین برابر نسبت به انبیاء و رسولان به او عطا کرده. از فضایل او این است که اهل آتش جهنّم می‌نالند و فریاد می‌زنند و پشیمانند از اینکه در دنیا دعوت او را اجابت نکردند. خداوند از روزی که روی‌ها دگرگون می‌شود می‌گوید که می‌گویند: در آن روز که صورت‌های آنان در آتش [دوزخ] دگرگون خواهد شد [از کار خویش پشیمان می‌شوند و] می‌گویند: «ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم»!. (احزاب/۶۶) خداوند در ذکر نام پیامبران با نام او آغاز کرده و به خاطر کرامت او به نام او ختم کرده است و فرموده: وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ وَ مِنْکَ وَ مِنْ نُوحٍ و فرمود: إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ و پیامبران قبل از آن. یعنی با این حال که او آخرین پیامبر است، با نام او آغاز کرده به‌این‌ترتیب بر همه‌ی پیامبران (برتری داده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۶
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۳۴۱/ إرشادالقلوب، ج۲، ص۴۰۶
۲ -۴
(نساء/ ۱۶۳)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ بَعَثَ الْأَنْبِیَاءَ (إِلَی قَوْمِهِمْ بِشَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْإِقْرَارِ بِمَا جَاءَ {بِهِ} مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَمَنْ آمَنَ مُخْلِصاً وَ مَاتَ عَلَی ذَلِکَ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِذَلِکَ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُنْ یُعَذِّبُ عَبْداً حَتَّی یُغَلِّظَ عَلَیْهِ فِی الْقَتْلِ وَ الْمَعَاصِی الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِهَا النَّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا فَلَمَّا اسْتَجَابَ لِکُلِّ نَبِیٍّ مَنِ اسْتَجَابَ لَهُ مِنْ قَوْمِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ جَعَلَ لِکُلِّ نَبِیٍّ مِنْهُمْ شِرْعَهًًْ وَ مِنْهَاجاً وَ الشِّرْعَهًُْ وَ الْمِنْهَاجُ سَبِیلٌ وَ سُنَّهًٌْ وَ قَالَ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَمَرَ کُلَّ نَبِیٍّ بِالْأَخْذِ بِالسَّبِیلِ وَ السُّنَّهًِْ.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند پیامبران را به سوی قومشان فرستاد تا مردم گواهی دهند که خدایی جز خداوند یگانه نیست و به آنچه که آنان از جانب خداوند آورده اند، اقرار نمایند. پس هر کس که خالصانه ایمان آورد و بر ایمان خود از دنیا رفت، خداوند به واسطه آن او را وارد بهشت می‌کند زیرا که خداوند به بندگان ستم روا نمی‌دارد. و خداوند بنده‌ای را عذاب نمی‌کند مگر اینکه در مورد قتل و گناهانی که خداوند بر مرتکبین آن‌ها جهنّم را واجب ساخته است، بر او سخت گیری نماید. و چون مؤمنان از هر قومی دعوت پیامبر خود را پذیرفتند، خداوند برای هر پیامبری آیین و روشی قرار داد. و آیین و روش همان راه و سنّت است. خداوند به محمد (صلی الله علیه و آله) فرمود: إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ و خداوند به هر پیامبری دستور داد که به راه و روش و سنت چنگ بزند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۸
الکافی، ج۲، ص۲۸/ البرهان/ نورالثقلین

و به داوود زبور دادیم

۳ -۱
(نساء/ ۱۶۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سَأَلَ عَبدُاللهِ‌ابْنِ‌سَلَامٍ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ ... فَأَخْبِرْنِی ... مَا الْعِشْرُونَ ... قَالَ نَعَمْ یَا ابْنَ‌سَلَامٍ أَمَّا الْوَاحِدُ {فَ} هُوَ اللهُ الْواحِدُ الْقَهَّار ... أَمَّا الْعِشْرُونَ أَنْزَلَ الزَّبُورَ عَلَی دَاوُدَ (علیه السلام) فِی عِشْرِینَ یَوْماً خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی فِی الْقُرْآنِ وَ آتَیْنا داوُدَ زَبُوراً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌سلام از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسید: ... «مرا خبر ده ... عدد بیست چیست». فرمود: «آری. ای ابن‌سلام! عدد یک اشاره به خدای یکتای قاهر است... امّا عدد بیست، زبور در بیست روز گذشته از ماه رمضان بر داود (علیه السلام) نازل شد و این آیه اشاره به آن است: وَ آتَیْنا داوُدَ زَبُوراً».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۳۴۰/ الاختصاص، ص۴۷
۳ -۲
(نساء/ ۱۶۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانِیَهًَْ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زبور، هیجدهم ماه رمضان نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۸
الکافی، ج۲، ص۶۲۸/ نورالثقلین
۳ -۳
(نساء/ ۱۶۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أُعْطِیتُ السُّوَرَ الطِّوَالَ مَکَانَ التَّوْرَاهًِْ وَ أُعْطِیتُ الْمِئِینَ مَکَانَ الْإِنْجِیلِ وَ أُعْطِیتُ الْمَثَانِیَ مَکَانَ الزَّبُور.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌های طولانی (هفت سوره‌ی اوّل قرآن) به‌جای تورات به من نازل شده و سوره‌های صد آیه‌ای قرآن، به‌جای انجیل بر من نازل شده، و سوره‌ی حمد به‌جای زبور به من نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۵۱۸
نورالثقلین
بیشتر