آیه ۸۰ - سوره نساء

آیه مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ‌ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفيظاً [80]

كسى كه از پيامبر اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده؛ و هركس كه سرباز زند، تو را نگهبان [و مراقب] او نفرستاديم [و در برابر او، مسئول نيستى].

۱
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ قَالَ مَنْ أَتَی اللَّهَ بِمَا أُمِرَ بِهِ مِنْ طَاعَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَهُوَ الْوَجْهُ الَّذِی لَا یَهْلِکُ وَ کَذَلِکَ قَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ.

امام صادق (علیه السلام)- صفوان جمّال نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد این کلام خدای عزّوجلّ: هر چیزی نابودشدنی است مگر ذات او. (قصص/۸۸)، فرمود: «هرکس که مطابق امر الهی که همان اطاعت از محمّد (صلی الله علیه و آله) است به‌سوی خدا رود، [مصداق] همان وجهی است که نابود نمی‌گردد؛ چنانکه می‌فرماید: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۱۸
الکافی، ج۱، ص۱۴۳/ بحارالأنوار، ج۴، ص۵/ التوحید، ص۱۴۹/ المحاسن، ج۱، ص۲۱۹
۲
(نساء/ ۸۰)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسَهًِْ أَشْیَاءَ عَلَی الصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَهًِْ ... ثُمَّ قَالَ ذِرْوَهًُْ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْیَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمَنِ الطَّاعَهًُْ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَیْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ یَعْرِفْ وَلَایَهًَْ وَلِیِّ اللَّهِ فَیُوَالِیَهُ وَ یَکُونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَیْهِ مَاکَانَ لَهُ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لَا کَانَ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ ثُمَّ قَالَ أُولَئِکَ الْمُحْسِنُ مِنْهُمْ یُدْخِلُهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ.

امام باقر (علیه السلام)- زراره نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: دین اسلام بر پنج چیز، یعنی نماز و زکات و حج و روزه و ولایت، بنا شده است ... شرف و رفعت و کلید هر کار و در هر کار و رضایت رحمان، اطاعت امام (علیه السلام) پس از شناخت اوست. خداوند می‌فرماید: مَّنْ یُطِع الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاع اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفیظاً اگر شخصی شب را شب زنده‌داری کند و روز را روزه بگیرد و تمامی اموالش را صدقه دهد و در تمامی عمرش به حج رود درحالی‌که ولی خدا را نشناخته تا بتواند او را یاری کند و تمامی اعمالش با ولایت او انجام شود، نزد خداوند عزّوجلّ، حقّ پاداش و ثوابی ندارد و از اهل ایمان نیست، نیکوکاران این گروه را خداوند به فضل و رحمتش وارد بهشت می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۱۸
الکافی، ج۲، ص۱۸/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۳۳۲/ العیاشی، ج۱، ص۲۵۹/ الأمالی للمفید، ص۶۸/ مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۲۶۸/ البرهان/ المحاسن، ج۱، ص۲۸۶
۳
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مَرْیَمَ قَال: سَأَلْتُ جَعْفَرَ‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ کَانَتْ طَاعَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مُفْتَرَضَهًًْ قَالَ کَانَتْ طَاعَهًُْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَاصَّهًًْ مُفْتَرَضَهًًْ لِقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ کَانَتْ طَاعَهًُْ علی‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) طَاعَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- ابومریم گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ پرسیدم. فرمود: «اطاعت از علی (علیه السلام) واجب است». گفتم: «بنا به آیه: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ، تنها اطاعت از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) واجب بود». فرمود: «اطاعت علیِّ‌بن‌بی‌طالب (علیه السلام)، اطاعت از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۰
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۹۹/ فرات الکوفی، ص۱۰۸
۴
(نساء/ ۸۰)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَضَّلَ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ مِنَ النَّبِیِّینَ (وَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ جَعَلَ طَاعَتَهُ طَاعَتَهُ وَ مُبَایَعَتَهُ مُبَایَعَتَهُ وَ زِیَارَتَهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ زِیَارَتَهُ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ قَالَ إِنَّ الَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللهَ یَدُ اللهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ وَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی فَقَدْ زَارَ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ وَ دَرَجَهًُْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فِی الْجَنَّهًِْ أَرْفَعُ الدَّرَجَاتِ فَمَنْ زَارَهُ إِلَی دَرَجَتِهِ فِی الْجَنَّهًِْ مِنْ مَنْزِلِهِ فَقَدْ زَارَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.

امام رضا (علیه السلام)- خدای تبارک‌وتعالی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) خود را بر همه‌ی انبیاء و ملائکه (برتری داده و در دنیا و آخرت اطاعتش را اطاعت خود و متابعتش را متابعت خود و زیارتش را زیارت خود مقرّر کرده و فرمود: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ و فرمود: آنان که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خدا بیعت می‌کنند. دست خدا بالای دست‌هایشان است. (فتح/۱۰). پیغمبر (صلی الله علیه و آله) هم فرمود: «هرکه مرا در زندگی یا پس از مرگ [قبر مرا] زیارت کند خدا را زیارت کرده است. درجه‌ی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در بهشت بالاترین درجه است، هرکه او را در درجه بهشتی زیارت کند خدا را زیارت کرده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۰
بحارالأنوار، ج۴، ص۳۱/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۰۸/ الأمالی للصدوق، ص۴۶۰/ التوحید، ص۱۱۷/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۱۱۵/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۴، ص۳۲۵
۵
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌إِسْحَاقَ النَّحْوِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَسَمِعْتُهُ یَقُول: إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) عَلَی مَحَبَّتِهِ فَقَالَ وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَیْهِ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ قَالَ عَزَّوَجَلَّ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ نَبِیَّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَوَّضَ إِلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ائْتَمَنَهُ فَسَلَّمْتُمْ وَ جَحَدَ النَّاسُ فَوَاللَّهِ لَنُحِبُّکُمْ أَنْ تَقُولُوا إِذَا قُلْنَا وَ أَنْ تَصْمُتُوا إِذَا صَمَتْنَا وَ نَحْنُ فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَا جَعَلَ اللَّهُ لِأَحَدٍ خَیْراً فِی خِلَافِ أَمْرِنَا فَإِنَ أَمْرَنَا أَمْرُ اللَّه عَزَّوَجَلَّ.

امام صادق (علیه السلام)- ابواسحاق نحوی گوید: خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیم و شنیدم که ایشان فرمود: «خداوند نبیّ‌اش (صلی الله علیه و آله) را بر محبّت خود تربیت کرد و فرمود: و تو اخلاق عظیم و برجسته‌ای داری. (قلم/۴). سپس امر را به او سپرد و فرمود: هرچه پیامبر به شما داد بستانید، و از هرچه شما را منع کرد اجتناب کنید. (حشر/۷) و فرمود: مَّنْ یُطِع الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاع اللهَ و رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، امر را به علی (علیه السلام) سپرد و او را امین خویش قرار داد و شما پذیرفتید؛ امّا مردم انکار کردند. به خدا سوگند، اگر با کلام ما، سخن بگویید و با سکوتمان خاموش بمانید، قطعاً دوستدار شماییم، و ما واسطه‌ی میان شما و خداییم، و خداوند برای هیچ‌کس در تخلّف از دستور ما خیری قرار نداده و دستور ما دستور خداست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۰
الکافی، ج۱، ص۲۶۵/ بحارالأنوار، ج۲، ص۹۵/ العیاشی، ج۱، ص۲۵۹/ فضایل الشیعهًْ، ص۳۴/ المحاسن، ج۱، ص۱۶۲/ مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۲۷۲/ البرهان/ الاختصاص، ص۳۳۰/ بصایرالدرجات، ص۳۸۴
۶
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ فُضَیْلِ‌بْنِ‌یَسَارٍ قَال: ... فَقَالَ لِی یَا فُضَیْل ... وَ اللَّهُ أَدَّبَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) فَأَحْسَنَ تَأْدِیبَهُ فَلَمَّا ائْتَدَبَ فَوَّضَ إِلَیْهِ فَحَرَّمَ اللَّهُ الْخَمْرَ وَ حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کُلَّ مُسْکِرٍ فَأَجَازَ اللَّهُ ذَلِکَ لَهُ وَ حَرَّمَ اللَّهُ مَکَّهًَْ وَ حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمَدِینَهًَْ فَأَجَازَ اللَّهُ کُلَّهُ لَهُ وَ فَرَضَ اللَّهُ الْفَرَائِضَ مِنَ الصُّلْبِ فَأَطْعَمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْجَدَّ فَأَجَازَ ذَلِکَ کُلَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا فُضَیْلُ حُرِّفَ وَ مَا حُرِّفَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ.

امام صادق (علیه السلام)- فضیل‌بن‌یسار گوید: ... امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «ای فضیل! خداوند پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را تربیت نموده و خوب تربیت کرده است. وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) کار رابر عهده گرفت، خداوند نیز همه‌ی کارها را برعهده‌ی او گذاشت. خداوند شراب را حرام کرد و پیامبر همه‌ی مسکرات را حرام کرد و خداوند این اجازه را به او داد. خداوند شهر مکّه را شهر حرام [و حرم] قرار داد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) علاوه بر آن مدینه را نیز، حرام [و حرم] اعلام کرد و خداوند اجازه‌ی همه‌ی این کارها را به او داد. خداوند احکام کلّی و ریشه‌ای را می‌فرمود و پیامبر (صلی الله علیه و آله) جزئیات آن را بیان می‌فرمود و خداوند اجازه‌ی همه‌ی این کارها را داده بود. ای فضیل! تحریف کردند امّا تحریف نشد: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۰
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۸/ بصایرالدرجات، ص۳۸۱
۷
(نساء/ ۸۰)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَدَّبَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَلَمَّا تَأَدَّبَ فَوَّضَ إِلَیْهِ فَقَالَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ قَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ فَکَانَ فِیمَا فَرَضَ فِی الْقُرْآنِ فَرَائِضُ الصُّلْبِ وَ فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَرَائِضَ الْجَدِّ فَأَجَازَ اللَّهُ ذَلِکَ لَهُ فِی أَشْیَاءَ کَثِیرَهًٍْ فَمَا حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (علیه السلام) فَهُوَ بِمَنْزِلَهًِْ مَا حَرَّمَ اللَّهُ.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی، محمّد (صلی الله علیه و آله) را مؤدّب به اخلاق الهی کرد و پس امر را (حکم در بین بندگان) به او تفویض کرد و فرمود: ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا و فرمود: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ پس آنچه در قرآن بود احکام اصلی بود [و مثل حکم‌کردن برای یک نژاد و عمومی بود] و احکام و واجباتی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمود جزئی بود [و مثل حکم‌کردن برای پدربزرگ و خصوصی بود]. خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) در موارد مختلفی اجازه داد حکم صادر کند، لذا هرچه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حرام می‌کرد در حکم چیزی بود که خدا حرام کرده باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۲
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۱۰/ بصایرالدرجات، ص۳۸۲
۸
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌بَزِیعٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَلَمَّا آسَفُونا انْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَا یَأْسَفُ کَأَسَفِنَا وَ لَکِنَّهُ خَلَقَ أَوْلِیَاءَ لِنَفْسِهِ یَأْسَفُونَ وَ یَرْضَوْنَ وَ هُمْ مَخْلُوقُونَ مَرْبُوبُونَ فَجَعَلَ رِضَاهُمْ رِضَا نَفْسِهِ وَ سَخَطَهُمْ سَخَطَ نَفْسِهِ لِأَنَّهُ جَعَلَهُمُ الدُّعَاهًَْ إِلَیْهِ وَ الْأَدِلَّاءَ عَلَیْهِ فَلِذَلِکَ صَارُوا کَذَلِکَ وَ لَیْسَ أَنَّ ذَلِکَ یَصِلُ إِلَی اللَّهِ کَمَا یَصِلُ إِلَی خَلْقِهِ لَکِنْ هَذَا مَعْنَی مَا قَالَ مِنْ ذَلِکَ وَ قَدْ قَالَ مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ بَارَزَنِی بِالْمُحَارَبَهًِْ وَ دَعَانِی إِلَیْهَا وَ قَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ قَالَ إِنَّ الَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللهَ یَدُ اللهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ فَکُلُّ هَذَا وَ شِبْهُهُ عَلَی مَا ذَکَرْتُ لَکَ وَ هَکَذَا الرِّضَا وَ الْغَضَبُ وَ غَیْرُهُمَا مِنَ الْأَشْیَاءِ مِمَّا یُشَاکِلُ ذَلِکَ.

امام رضا (علیه السلام)- حمزهًْ‌بن‌بزیع نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: فَلَمَّا آسَفُونا انْتَقَمْنا مِنْهُمْ فرمود: «خداوند مانند ما به خشم نمی‌آید، خداوند بعضی از انسان‌ها را به‌عنوان اولیاء خود خلق و انتخاب کرده که آن‌ها خشمگین می‌شوند و یا رضایت پیدا می‌کنند و آن‌ها مخلوقات خدایندکه توسّط خدا تربیت شده‌اند پس خداوند رضایت آن‌ها را رضای خود و خشم آنان را خشم خود قرار داده است؛ چون خود خدا آن‌ها را راهنما و دعوت‌کننده به‌سوی خود قرار داده و لذا آن‌ها دارای چنین صفاتی شده‌اند، و حقیقت این است که این صفات (خشم و رضا) آنچنان‌که برای مخلوقات قابل تصوّر است برای خداوند متصوّر نیست و این تعبیر [که بیان شد] معنای کلام خداست که چنین فرموده و همین‌طور آنجا که می‌فرماید، هرکس به یکی از اولیاء من اهانت و جسارتی کند مرا به جنگ طلبیده همان‌طور که فرمود: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ و فرمود: کسانی که با توبیعت کردند (ای پیامبر) با خدا بیعت کردند. دست (قدرت) خدا برتر از دست‌ها [و قدرت‌های] آنان است. (فتح/۱۰). پس بدان همه‌ی این امور و امور شبیه به اینکه برایت ذکر کردم و همین‌طور مسأله‌ی رضای خدا و خشم خدا و...که شبیه این مسأله‌اند، حکمشان چنین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۲
الکافی، ج۱، ص۱۴۴/ بحارالأنوار، ج۴، ص۶۵/ التوحید، ص۱۶۸/ معانی الأخبار، ص۱۹
۹
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ إِنَّهُ کَانَ یَقُول: مَا بَیْنَ أَحَدِکُمْ وَ بَیْنَ أَنْ یَغْتَبِطَ إِلَّا أَنْ تَبْلُغَ نَفْسُهُ هَاهُنَا وَ أَشَارَ بِإِصْبَعِهِ إِلَی حَنْجَرَتِهِ قَالَ ثُمَّ تَأَوَّلَ بِآیَاتٍ مِنَ الْکِتَابِ فَقَالَ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ. مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَرَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِمَامُکُمْ وَ کَمْ إِمَامٍ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ یَجِیءُ یَلْعَنُ أَصْحَابَهُ وَ یَلْعَنُونَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- بشیر نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هیچ‌کدام از شما تا وقتی که جانش به اینجا نرسیده نباید شاد باشد [که به خاطر ایمانی که الان دارد رستگار خواهد شد]» و با دست خود به حنجره‌ی خود اشاره کرد. [یعنی امکان دارد که فرد در آخرین لحضات عمر خود، عاقبت به خیر نشود] سپس این آیات را تلاوت فرمود: «أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ. و آیه: اگر خدا را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا او نیز شما را دوست بدارد. (آل عمران/۳۱). و آیه: روزی که هرگروه از مردم را به پیشوایانشان بخوانیم. (اسراء/۷۱). رسول خدا (صلی الله علیه و آله) امام شماست [که بهترین امام است و به بهشت هدایت می‌کند وگرنه امامان و راهبران به‌سوی جهنّم بسیارند و] چه بسیار رخ خواهد داد که در قیامت، امام هر گروهی یاران و پیروان خود را لعنت کند و آنان او را لعنت کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۲
بحارالأنوار، ج۸، ص۱۳/ العیاشی، ج۲، ص۳۰۴
۱۰
(نساء/ ۸۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَأَمَّا مَا عَلِمَهُ الْجَاهِلُ وَ الْعَالِمُ مِنْ فَضْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ قَوْلُهُ إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیما.

امام علی (علیه السلام)- آن فضلی که خداوند در قرآن فرمود و همه، چه عالم و چه جاهل، به آن اطّلاع دارند، این کلام خدا است که فرمود: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ و اینکه فرمود: خدا و فرشتگانش بر پیامبر صلوات می‌فرستند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر او صلوات فرستید و سلام کنید سلامی نیکو. (احزاب/۵۶).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۲
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۱۹/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۵۳
۱۱
(نساء/ ۸۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی مَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ بِالِانْفِرَادِ وَ الْوَحْدَانِیَّهًِْ هُوَ النُّورُ الْأَزَلِیُّ الْقَدِیمُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ لَا یَتَغَیَّرُ وَ یَحْکُمُ مَا یَشَاءُ وَ یَخْتارُ وَ لامُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ وَ لَارَادَّ لِقَضَائِهِ وَ لَا مَا خَلَقَ زَادَ فِی مُلْکِهِ وَ عِزِّهِ وَ لَا نَقَصَ مِنْهُ مَا لَمْ یَخْلُقْهُ وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِالْخَلْقِ إِظْهَارَ قُدْرَتِهِ وَ إِبْدَاءَ سُلْطَانِهِ وَ تَبْیِینَ بَرَاهِینِ حِکْمَتِهِ فَخَلَقَ مَا شَاءَ کَمَا شَاءَ وَ أَجْرَی فِعْلَ بَعْضِ الْأَشْیَاءِ عَلَی‌أَیْدِی مَنِ اصْطَفَی دمِنْ أُمَنَائِهِ فَکَانَ فِعْلُهُمْ فِعْلَهُ وَ أَمْرُهُمْ أَمْرَهُ کَمَا قَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ.

امام علی (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی همان‌گونه که خود را یکتا وصف فرموده، نوری ازلی و قدیمی است که چیزی مانند او نیست، دستخوش تغییر نشده، و هرچه اراده و اختیار کند عملی سازد، و هیچ‌کس قادر بر ردّ حکم و قضای او نیست، آفرینش او موجب ازدیاد در ملک و عزّت او نشود، و عدم ایجاد ایشان نیز هیچ نقصی را متوجّه او نمی‌سازد، و تنها اراده به آفرینش نمود، تا قدرت خود را اظهار و سلطان خود را نمایان و براهین حکمت خود را ظاهر و آشکار سازد، پس آنچه در مشیّت حقّ بود به هر وجه که خواست خلق فرمود و انجام برخی از کارها را بدست برگزیدگان امنای خود جاری گرداند، و فعل آنان همان فعل حضرت حقّ است، همچنان‌که در قرآن است: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۴
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۱۸/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۵۲
۱۲
(نساء/ ۸۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَنْ یُؤْمِنَ بِاللَّهِ إِلَّا مَنْ آمَنَ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ حُجَجِهِ فِی أَرْضِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَا کَانَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِیَجْعَلَ لِجَوَارِحِ الْإِنْسَانِ إِمَاماً فِی جَسَدِهِ یَنْفِی عَنْهَا الشُّکُوکَ وَ یُثْبِتُ لَهَا الْیَقِینَ وَ هُوَ الْقَلْبُ وَ یُهْمِلُ ذَلِکَ فِی الْحُجَج.

امام علی (علیه السلام)- کسی به خداوند ایمان نمی‌آورد مگر اینکه به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و حجّت‌های او در زمین ایمان بیاورد، خداوند می‌فرماید: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ این‌طور نیست که خداوندی که در میان اعضاء و جوارح آدمیان رهبر و امامی قرار داده که شک و شبهه را از آن‌ها دور کند و برای آن‌ها یقین را ثابت نماید و آن امام قلب آدمی است، در [فرستادن] حجّت‌ها [برای جامعه‌ی انسان‌ها] کوتاهی کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۴
بحارالأنوار، ج۶۶، ص۷۸
۱۳
(نساء/ ۸۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِیدَ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلی أَبِی‌جَعْفَرٍ علیه السلام ... قال (علیه السلام) إِنَّ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) خَطَبَ النَّاسَ بِالْمَدِینَهًِْ بَعْدَ سَبْعَهًِْ أَیَّامٍ مِنْ وَفَاهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ (علیه السلام) ... لَامُصِیبَهًٌْ عَظُمَتْ وَ لَا رَزِیَّهًٌْ جَلَّتْ کَالْمُصِیبَهًِْ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِأَنَّ اللَّهَ خَتَمَ بِهِ الْإِنْذَارَ وَ الْإِعْذَارَ وَ قَطَعَ بِهِ الِاحْتِجَاجَ وَ الْعُذْرَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُ بَابَهُ الَّذِی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِبَادِهِ وَ مُهَیْمِنَهُ الَّذِی لَایَقْبَلُ إِلَّا بِهِ وَ لَا قُرْبَهًَْ إِلَیْهِ إِلَّا بِطَاعَتِهِ وَ قَالَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً فَقَرَنَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِهِ وَ مَعْصِیَتَهُ بِمَعْصِیَتِهِ فَکَانَ ذَلِکَ دَلِیلًا عَلَی مَا فَوَّضَ إِلَیْهِ وَ شَاهِداً لَهُ عَلَی مَنِ اتَّبَعَهُ وَ عَصَاهُ وَ بَیَّنَ ذَلِکَ فِی غَیْرِ مَوْضِعٍ مِنَ الْکِتَابِ الْعَظِیمِ.

امام علی (علیه السلام)- جابربن‌یزید گوید: خدمت امام باقر (علیه السلام) رسیدم... فرمود: «امیرمؤمنان (علیه السلام) پس از اینکه هفت‌روز از وفات پیغمبر (صلی الله علیه و آله) گذشت در مدینه برای مردم خطبه‌ای ایراد فرمود... هیچ مصیبتی بزرگتر و فاجعه‌ای ناگوارتر از مصیبت فقدان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نبود زیرا خداوند با رحلت آن حضرت بیم‌دادن و عذر برقرارکردن را برای مردم پایان داد، و به‌وسیله‌ی او احتجاج و عذر میان خود و خلق خود را قطع فرمود، و او را وسیله و نگهبانی در بین خود و بندگانش قرار داد که عملی را جز به‌وسیله‌ی او نپذیرد، و تقرّب به درگاهش جز با فرمانبرداری او ممکن نشود. و خدای تعالی در آیه‌ی محکم قرآنش فرمود: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظا و با این سخن فرمانبرداری خود را به فرمانبرداری از او پیوست کرد، و نافرمانیش را به نافرمانی از او، پس همین (آیه) دلیل است بر آنچه به ایشان واگذار شده و گواهی است برای او بر کسی که پیروی و یا نافرمانی‌اش کند، و این مطلب را در چند جای از قرآن بزرگ خود بیان کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۴
الکافی، ج۸، ص۲۵
۱۴
(نساء/ ۸۰)

الحسین (علیه السلام)- بَیْنَمَا أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جُلُوسٌ فِی مَسْجِدِهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ (علیه السلام) یَتَذَاکَرُونَ فَضْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذْ دَخَلَ عَلَیْنَا حِبْرٌ مِنْ أَحْبَارِ یَهُودِ أَهْلِ الشَّامِ ... فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... فَوَ اللَّهِ مَا أَعْطَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیّاً وَ لَا مُرْسَلًا دَرَجَهًًْ وَ لَا فَضِیلَهًًْ إِلَّا وَ قَدْ جَمَعَهَا لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ زَادَهُ عَلَی الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ (أَضْعَافاً مُضَاعَفَهًًْ وَ لَقَدْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا ذَکَرَ لِنَفْسِهِ فَضِیلَهًًْ قَالَ وَ لَا فَخْرَ وَ أَنَا أَذْکُرُ لَکَ الْیَوْمَ مِنْ فَضْلِهِ مِنْ غَیْرِ إِزْرَاءٍ عَلَی أَحَدٍ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ (مَا یُقِرُّ اللَّهُ بِهِ أَعْیُنَ الْمُؤْمِنِینَ شُکْراً لِلَّهِ عَلَی مَا أَعْطَی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) الْآنَ فَاعْلَمْ یَا أَخَاالْیَهُودِ إِنَّهُ کَانَ مِنْ فَضْلِهِ عِنْدَ رَبِّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ شَرَفِهِ مَا أَوْجَبَ الْمَغْفِرَهًَْ وَ الْعَفْوَ لِمَنْ خَفَضَ الصَّوْتَ عِنْدَهُ فَقَالَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ فِی کِتَابِهِ إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوی لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ ثُمَّ قَرَنَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِهِ فَقَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ ثُمَّ قَرَّبَهُ مِنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ وَ حَبَّبَهُ إِلَیْهِمْ وَ کَانَ یَقُولُ (صلی الله علیه و آله) حُبِّی خَالَطَ دِمَاءَ أُمَّتِی فَهُمْ یُؤْثِرُونِّی عَلَی الْآبَاءِ وَ عَلَی الْأُمَّهَاتِ وَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَقَدْ کَانَ أَقْرَبَ النَّاسِ وَ أَرْأَفَهُم.

امام حسین (علیه السلام)- روزی اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مسجد پیامبر نشسته بودند و فضیلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را یاد می‌کردند، در این هنگام فردی از دانشمندان احبار یهود بر ما داخل شد ... امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: ... به خدا سوگند خدای عزّوجلّ درجه و فضیلتی را به پیامبر و مرسلی نبخشید، مگر اینکه تمام آن‌ها بلکه بیشتر از آن‌ها را به محمّد (صلی الله علیه و آله) عطا فرمود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود که هرگاه فضیلتی برای خود نقل می‌کرد می‌گفت مباهاتی برای من نیست. و من امروز فضایل او را برای تو خاطر نشان می‌کنم بدون اینکه به یکی از انبیاء (علیهم السلام) جسارتی شود و آنچه را که خدا به‌واسطه‌ی آن چشم مؤمنان را روشن کرده می‌گویم. سپاس خدا را بر آنچه که به محمّد (صلی الله علیه و آله) بخشیده و بیشتر از انبیاء (به او داده است. بدان ای برادر یهودی [نمونه‌ای] از فضل پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیش پروردگارش این است که کسی که در برابر او صدایش را [به نشانه‌ی ادب] پایین بیاورد سزاوار آمرزش است، خداوند فرمود: کسانی که در نزد پیامبر خدا صدایشان را پایین می‌آورند همان‌هایند که خدا دل‌هایشان را به تقوی آزموده است. آن‌ها راست آمرزش و مزد بسیار. (حجرات/۳). بعد خدا طاعت رسولش (صلی الله علیه و آله) را همدوش طاعت خودش قرار داده پس فرموده: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ بعد او را بدل‌های مؤمنان نزدیک و مهرش را در دل آنان جایگزین کرده و چنین بود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمود: «دوستی من با خون امّتم آمیخته شده زیرا که آنان من را بر پدران و مادران و جان خویش مقدّم می‌دارند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) مهربان‌ترین مردم بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۴
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۳۴۱/ إرشادالقلوب، ج۲، ص۴۰۶
۱۵
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّهُ مَنْ عَرَفَ دِینَهُ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ زَالَتِ الْجِبَالُ قَبْلَ أَنْ یَزُولَ وَ مَنْ دَخَلَ فِی أَمْرٍ بِجَهْلٍ خَرَجَ مِنْهُ بِجَهْلٍ قُلْتُ وَ مَا هُوَ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَالَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ وَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ اسْمُهُ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ قَوْلُهُ جَلَّ جَلَالُهُ فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّی یُحَکِّمُوکَ فِیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیماً وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ (علیه السلام) مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ وَ أَحِبَّ مَنْ أَحَبَّهُ وَ أَبْغِضْ مَنْ أَبْغَضَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّد حلبی گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «هرکس دین خود را از کتاب خداوند بگیرد از کوه‌های استوار پابرجاتر است و هرکه با نادانی در کاری وارد شود به نادانی خارج می‌شود». گفتم: «این مطلب در کدام آیه قرآن است فرمود این آیه: هرچه پیامبر به شما داد بستانید، و از هرچه شما را منع کرد اجتناب کنید. (حشر/۷) و آیه: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ و این آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ؛ و آیه: و هم‌چنان که در رکوعند انفاق می‌کنند. (مائده/۵۵). و این آیه: نه، سوگند به پروردگارت که ایمان نیاورند، مگر آنکه در نزاعی که میان آنهاست تو را داور قرار دهند و از حکمی که تو می‌دهی هیچ ناخشنود نشوند و سراسر تسلیم آن گردند. (نساء/۶۵) و این آیه: ای پیامبر، آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان. اگر چنین نکنی امر رسالت او را ادا نکرده‌ای. خدا تو را از مردم حفظ می‌کند. (مائده/۶۷). از آن جمله این فرمایش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مورد علی (علیه السلام) است: هرکه من امیر و فرمانروای اویم علی (علیه السلام) فرمانروای اوست خدایا دوست بدار دوست علی (علیه السلام) را و دشمن بدار دشمن علی (علیه السلام) را! کمک کن به کسی که علی (علیه السلام) را کمک کند و خوار کن کسی را که علی (علیه السلام) را خوار کند دوست بدار هرکه او را دوست بدارد خشم بگیر بر کسی که با علی (علیه السلام) خشم دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۶
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۰۲/ بشارهًْ المصطفی، ص۱۲۹
۱۶
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فَجَاءَهُ هَذَا الْجَوَابُ مِنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّ اللَّهَ أَحَلَّ حَلَالًا وَ حَرَّمَ حَرَاماً إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَمَعْرِفَهًُْ الرُّسُلِ (وَ وَلَایَتُهُمْ وَ طَاعَتُهُمْ هُوَ الْحَلَالُ فَالْمُحَلَّلُ مَا أَحَلُّوا وَ الْمُحَرَّمُ مَا حَرَّمُوا وَ هُمْ أَصْلُهُ وَ مِنْهُمُ الْفُرُوعُ الْحَلَالُ وَ ذَلِکَ سَعْیُهُمْ وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ أَمْرُهُمْ شِیعَتَهُمْ وَ أَهْلَ وَلَایَتِهِمْ بِالْحَلَالِ ... فَعَدُوُّهُمْ هُمُ الْحَرَامُ الْمُحَرَّمُ وَ أَوْلِیَاؤُهُمُ الدَّاخِلُونَ فِی أَمْرِهِمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَهُمُ الْفَوَاحِشُ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الزِّنَا وَ الرِّبَا وَ الدَّمُ وَ الْمَیْتَهًُْ وَ لَحْمُ الْخِنْزِیرِ فَهُمُ الْحَرَامُ الْمُحَرَّمُ وَ أَصْلُ کُلِّ حَرَامٍ ... وَ أُخْبِرُکَ أَنِّی لَوْ قُلْتُ إِنَّ الصَّلَاهًَْ وَ الزَّکَاهًَْ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَهًَْ وَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ وَ الْمَشْعَرَ الْحَرَامَ وَ الطَّهُورَ وَ الِاغْتِسَالَ مِنَ الْجَنَابَهًِْ وَ کُلَّ فَرِیضَهًٍْ کَانَ ذَلِکَ هُوَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) الَّذِی جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ لَصَدَقْتُ لِأَنَّ ذَلِکَ کُلَّهُ إِنَّمَا یُعْرَفُ بِالنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ لَوْ لَا مَعْرِفَهًُْ ذَلِکَ النَّبِیِّ وَ الْإِیمَانُ بِهِ وَ التَّسْلِیمُ لَهُ مَا عُرِفَ ذَلِکَ فَذَلِکَ مِنْ مَنِّ اللَّهِ عَلَی مَنْ یَمُنُّ عَلَیْهِ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ شَیْئاً مِنْ هَذَا فَهَذَا کُلُّهُ ذَلِکَ النَّبِیُّ وَ أَصْلُهُ وَ هُوَ فَرْعُهُ وَ هُوَ دَعَانِی إِلَیْهِ وَ دَلَّنِی عَلَیْهِ وَ عَرَّفَنِیهِ وَ أَمَرَنِی بِهِ وَ أَوْجَبَ عَلَیَّ لَهُ الطَّاعَهًَْ فِیمَا أَمَرَنِی بِهِ لَا یَسَعُنِی جَهْلُهُ وَ کَیْفَ یَسَعُنِی جَهْلُ مَنْ هُوَ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ کَیْفَ یَسْتَقِیمُ لِی لَوْلَا أَنِّی أَصِفُ أَنَّ دِینِی هُوَ الَّذِی أَتَانِی بِهِ ذَلِکَ النَّبِیُّ أَنْ أَصِفَ أَنَّ الدِّینَ غَیْرُهُ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ ذَلِکَ مَعْرِفَهًَْ الرَّجُلِ وَ إِنَّمَا هُوَ الَّذِی جَاءَ بِهِ عَنِ اللَّهِ وَ إِنَّمَا أَنْکَرَ الدِّینَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِأَنْ قَالُوا أَ بَعَثَ اللهُ بَشَراً رَسُولًا ... إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِنَّمَا أَحَبَّ أَنْ یُعْرَفَ بِالرِّجَالِ وَ أَنْ یُطَاعَ بِطَاعَتِهِمْ فَجَعَلَهُمْ سَبِیلَهُ وَ وَجْهَهُ الَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ غَیْرَ ذَلِکَ لایُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ فَقَالَ فِیمَا أَوْجَبَ ذَلِکَ مِنْ مَحَبَّتِهِ لِذَلِکَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً فَمَنْ قَالَ لَکَ إِنَّ هَذِهِ الْفَرِیضَهًَْ کُلَّهَا إِنَّمَا هِیَ رَجُلٌ وَ هُوَ یَعْرِفُ حَدَّ مَا یَتَکَلَّمُ بِهِ فَقَدْ صَدَقَ وَ مَنْ قَالَ عَلَی الصِّفَهًِْ الَّتِی ذَکَرْتَ بِغَیْرِ الطَّاعَهًِْ فَلَا یُغْنِی التَّمَسُّکُ فِی الْأَصْلِ بِتَرْکِ الْفُرُوعِ کَمَا لَا تُغْنِی شَهَادَهًُْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ بِتَرْکِ شَهَادَهًِْ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَمْ یَبْعَثِ اللَّهُ نَبِیّاً (صلی الله علیه و آله) قَطُّ إِلَّا بِالْبِرِّ وَ الْعَدْلِ وَ الْمَکَارِمِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ مَحَاسِنِ الْأَعْمَالِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْفَوَاحِشِ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ فَالْبَاطِنُ مِنْهُ وَلَایَهًُْ أَهْلِ الْبَاطِلِ وَ الظَّاهِرُ مِنْهُ فُرُوعُهُم.

امام صادق (علیه السلام)- مفضّل نقل می‌کند: به امام صادق (علیه السلام) نامه‌ای نوشته شد و این جواب ایشان می‌باشد: «خداوند حلال و حرام را تا روز قیامت حلال و حرام قرار داده و شناخت رسولان و پذیرش ولایت آنان و اطاعتشان، از جمله حلال‌ها [و واجب] است. حلال چیزی است که آن‌ها جایز بدانند و حرام چیزی است که آن‌ها حرام بدانند؛ پایه‌های اصلی آنهایند؛ از ایشان شاخه‌ی حلال بوجود آمده؛ این است کوشش آن‌ها که از مأموریت‌های ایشان یکی آنکه پیروان و اهل ولایت خود را امر به کارهای حلال می‌کنند... دشمنان پیامبر همان حرام‌ها هستند و پیروان آن‌ها تا روز قیامت فواحش و کارهای ناپسند پنهان و آشکار و شراب و قمار زنا و ربا خون مردار و گوشت خوک‌اند. آنهایند حرام واقعی و اصل هر حرامی... توجّه داشته باش که اگر گفتم نماز و زکات و روزه ماه رمضان و حج و عمره و مسجدالحرام و خانه‌ی خدا و مشعرالحرام و طهارت و غسل جنابت و هر واجبی پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که این دستورات را از جانب خدا آورده حرف صحیحی زده‌ام؛ زیرا تمام این دستورات به‌وسیله‌ی پیامبر (صلی الله علیه و آله) شناخته شده. اگر معرفت پیامبر و ایمان به او و تسلیم نسبت به فرمانش نباشد این دستورات شناخته نخواهد شد این موهبتی است از خدا بر کسانی که چنین نعمتی را دارند. پس تمام این‌ها از اصل و فرع، پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. او مرا دعوت بدین نمود و راهنمایی کرد و شناساند و امر به این دستورات نمود و فرمانبرداری را به من واجب کرد که شناختن او برایم لازم شد. چگونه ممکن است نشناسم کسی را که واسطه‌ی بین من و خدا است، چگونه می‌توانم بگویم دین غیر پیامبر (صلی الله علیه و آله) است با اینکه او دین را از جانب خدا برایم آورده و چطور این شناختن شخص نیست با اینکه همان شخص دین را از جانب خدا آورده. منکر دین کسی است که منکر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) باشد. گفتند: آیا خدا انسانی را به رسالت می‌فرستد؟. (اسراء/۹۴). خداوند می‌خواهد به‌وسیله‌ی مردان شناخته شود و با پیروی از آن‌ها اطاعت او را کرده باشند و راه آن مردان را راه خویش قرار داده. جز این از کسی نمی‌پذیرد از او نمی‌توان بازخواست کرد امّا مردم مورد بازخواست قرار می‌گیرند. خداوند در این آیه علاقه خود را به پیروی از پیامبران (بیان می‌کند؛ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً کسی که معتقد باشد تمام این واجبات شخص است و بفهمد منظور از این حرف چیست راست گفته، امّا کسی که این سخن را می‌گوید بدون پیروی از دستورات و چنگ به اصل می‌زند امّا فروع را ترک می‌کند اشتباه کرده و بهره‌ای نمی‌برد چنانچه تنها شهادت به لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ بدون شهادت به رسالت محمّد مصطفی (صلی الله علیه و آله) کافی نیست خداوند هر پیامبری (را مبعوث کرده مأمور به کار نیک و دادگری و اخلاق پسندیده و اعمال نیکو و خودداری از کار زشت پنهان و آشکارکرده. فواحش پنهان همان پذیرش ولایت پیشوایان ستمگر و فواحش آشکار. شاخه‌های این ولایت و پیروی است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۹۲/ بصایرالدرجات، ص۵۳۰
۱۷
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَ اللَّهَ جَلَ اسْمُهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی کُلِ إِمَامٍ عَهْدَهُ وَ مَا یَعْمَلُ بِهِ وَ عَلَیْهِ خَاتَمٌ فَیَفُضُّهُ وَ یَعْمَلُ بِمَا فِیهِ وَ إِنَّ فِی هذا یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهًِْ لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدِینَ وَ بَیَاناً لِلْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ أَرَادَ اللَّهُ تَعَالَی بِهِ الْخَیْرَ جَعَلَهُ مِنَ الْمُصَدِّقِینَ الْمُسَلِّمِینَ لِلْأَئِمَّهًِْ الْهَادِینَ (بِمَا مَنَحَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ کَرَامَتِهِ وَ خَصَّهُمْ بِهِ مِنْ خِیَرَتِهِ وَ حَبَاهُمْ بِهِ مِنْ خِلَافَتِهِ عَلَی جَمِیعِ بَرِیَّتِهِ دُونَ غَیْرِهِمْ مِنْ خَلْقِهِ إِذْ جَعَلَ طَاعَتَهُمْ طَاعَتَهُ بِقَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ و قوله مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ فَنَدَبَ الرَّسُولُ (صلی الله علیه و آله) الْخَلْقَ إِلَی الْأَئِمَّهًِْ (مِنْ ذُرِّیَّتِهِ الَّذِینَ أَمَرَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی بِطَاعَتِهِمْ وَ دَلَّهُمْ عَلَیْهِمْ وَ أَرْشَدَهُمْ إِلَیْهِمْ بِقَوْلِهِ (علیه السلام) إِنِّی مُخَلِّفٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی حَبْلٌ مَمْدُودٌ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند فرمان هر امام و وظیفه‌ای را که باید انجام دهد از آسمان فرومی‌فرستد و بر آن مهری نهاده! پس امام (علیه السلام) آن مهر را برمی‌دارد و بر آنچه در آن است رفتار می‌کند. ای گروه شیعه این هشدار است برای افرادی که خدا را می‌پرستند و بیان روشنگری است مؤمنان را و هرکسی را که خدای تعالی درباره‌ی او اراده خیر فرماید او را از افرادی قرار می‌دهد که امامان راهبر را تصدیق نماید و به آنان تسلیم گردد که خدای تعالی از کرامت خویش به آنان عطا فرموده و آنان را از میان برگزیدگان خویش به کرامت مخصوص فرموده و خلافت الهی بر همه‌ی خلق را فقط به آنان عطا فرموده نه به دیگران زیرا فرمانبرداری از آنان را فرمانبرداری از خود دانسته که فرموده است: أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ؛ و فرموده است: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ رسول خدا نیز مردم را به امامانی که از ذرّیّه‌ی او بودند دعوت کرد امامانی که خداوند به فرمانبرداری از آنان امر فرموده بود و خلق را به آنان دلالت و ارشاد کرده بود و دعوت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آنجا بود که فرمود: «من دو چیز گرانبها در میان شما به جای می‌گذارم: کتاب خدا است و عترت من که اهل بیت (من هستند. ریسمانی هستند که میان شما و خدای تعالی کشیده شده است تا دست بر این ریسمان دارید هرگز گمراه نخواهید شد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۲۸
الغیبهًْ للنعمانی، ص۵۴
۱۸
(نساء/ ۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی‌یَعْفُورٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَا ابْنَ أَبِی‌یَعْفُور إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَاحِدٌ مُتَوَحِّدٌ بِالْوَحْدَانِیَّهًِْ مُتَفَرِّدٌ بِأَمْرِهِ فَخَلَقَ خَلْقاً فَفَرَّدَهُمْ لِذَلِکَ الْأَمْرِ فَنَحْنُ هُمْ یَا ابْنَ أَبِی‌یَعْفُورٍ فَنَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ شُهَدَاؤُهُ فِی خَلْقِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ وَ خُزَّانُهُ عَلَی عِلْمِهِ وَ الدَّاعُونَ إِلَی سَبِیلِهِ وَ الْقَائِمُونَ بِذَلِکَ فَمَنْ أَطَاعَنَا فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ.

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌ابی‌یعفور گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: خداوند تبارک‌وتعالی یکتای بی‌همتا است در یکتایی بی‌نظیر است در مخلوقاتش افرادی را آفرید و آن‌ها را برای این رهبری جدا نمود ما همان مخلوق ممتاز هستیم. ای پسر ابی‌یعفور ما حجّت‌های خدا میان مردم و شهدای او در میان خلق و امنای او و خزینه‌داران علم و دعوت‌کنندگان راه او و بپادارندگان این راه هستیم هرکه از ما اطاعت کند خدا را اطاعت کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۳۰
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۴۷
۱۹
(نساء/ ۸۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النَّبِی‌ُُّّ (صلی الله علیه و آله) فِی مِفْتَاحِ الْوَصِیَّهًِْ یَا عَلِیُ (علیه السلام) مَنْ شَاقَّکَ مِنْ نِسَائِی وَ أَصْحَابِی فَقَدْ عَصَانِی وَ مَنْ عَصَانِی فَقَدْ عَصَی اللَّهَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آغاز وصیّتش به علی (علیه السلام) فرمود: «ای علی (علیه السلام) هرکس از زنان و اصحابم که با تو به ستیز و دشمنی برخیزد از امر من سرپیچیده و هرکس از امر من سرپیچی کند خدا را معصیت کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۳۰
بحار الأنوار، ج۲۲، ص۴۸۷
بیشتر