آیه ۲۹ - سوره نساء

آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللهَ‌ كانَ بِكُمْ رَحيماً [29]

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! اموال يكديگر را در ميان خود بباطل [و از طرق نامشروع] نخوريد؛ مگر اينكه تجارتى با رضايت طرفين شما انجام گيرد. و خودكشى نكنيد. خداوند نسبت به شما مهربان است.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموال یکدیگر را در میان خود به باطل [و از طرق نامشروع] نخورید؛ مگر اینکه تجارتی با رضایت طرفین شما انجام گیرد

۱ -۱
(نساء/ ۲۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ قَالَ نَهَی عَنِ الْقِمَارِ وَ کَانَتْ قُرَیْشٌ تُقَامِرُ الرَّجُلَ بِأَهْلِهِ وَ مَالِهِ فَنَهَاهُمُ اللَّهُ عَنْ ذَلِکَ وقَالَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً قَالَ کَانَ الْمُسْلِمُونَ یَدْخُلُونَ عَلَی عَدُوِّهِمْ فِی الْمَغَارَاتِ فَیَتَمَکَّنُ مِنْهُمْ عَدُوُّهُمْ فَیَقْتُلُهُمْ کَیْفَ شَاءَ فَنَهَاهُمُ اللَّهُ أَنْ یَدْخُلُوا عَلَیْهِمْ فِی الْمَغَارَاتِ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌علی در مورد آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: «خداوند متعال قمار را نهی کرده است. روش قریش چنین بود که بر سر خانواده و مال خود، قمار می‌کردند، پس خداوند آن‌ها را از این عمل بازداشت». و این آیه را قرائت کرد: وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا. و فرمود: «مسلمانان، دشمنان خود را تا درون غارها دنبال می‌کردند، طوری‌که دشمن بر آن‌ها غالب می‌شد و آن‌ها را می‌کشت، پس خداوند آن‌ها را از ورود به درون غارها در پی دشمن بازداشته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۳۶
بحارالأنوار، ج۷۶، ص۲۳۴/ العیاشی، ج۱، ص۲۳۶/ العیاشی، ج۱، ص۲۳۵/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۷، ص۱۶۶/ البرهان/ النوادرللأشعری، ص۱۶۲
۱ -۲
(نساء/ ۲۹)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّهُ الْقِمَارُ وَ السُّحْتُ وَ الرِّبَا وَ الْأَیْمَانُ.

امام باقر (علیه السلام)- منظور، قمار، سُحت [مال حرام و کسب پلید] ربا و سوگند دروغ است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۳۸
البرهان
۱ -۳
(نساء/ ۲۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) الرَّجُلُ مِنَّا یَکُونُ عِنْدَهُ الشَّیْءُ یَتَبَلَّغُ بِهِ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ أَ یُطْعِمُهُ عِیَالَهُ حَتَّی یَأْتِیَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِمَیْسَرَهًٍْ فَیَقْضِیَ دَیْنَهُ أَوْ یَسْتَقْرِضُ عَلَی ظَهْرِهِ فِی خُبْثِ الزَّمَانِ وَ شِدَّهًِْ الْمَکَاسِبِ أَوْ یَقْبَلُ الصَّدَقَهًَْ قَالَ یَقْضِی بِمَا عِنْدَهُ دَیْنَهُ وَ لَا یَأْکُلْ أَمْوَالَ النَّاسِ إِلَّا وَ عِنْدَهُ مَا یُؤَدِّی إِلَیْهِمْ حُقُوقَهُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ وَ لَا یَسْتَقْرِضْ عَلَی ظَهْرِهِ إِلَّا وَ عِنْدَهُ وَفَاءٌ وَ لَوْ طَافَ عَلَی أَبْوَابِ النَّاسِ فَرَدُّوهُ بِاللُّقْمَهًِْ وَ اللُّقْمَتَیْنِ وَ التَّمْرَهًِْ وَ التَّمْرَتَیْنِ إِلَّا أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلِیٌّ یَقْضِی دَیْنَهُ مِنْ بَعْدِهِ لَیْسَ مِنَّا مِنْ مَیِّتٍ إِلَّا جَعَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ وَلِیّاً یَقُومُ فِی عِدَتِهِ وَ دَیْنِهِ فَیَقْضِی عِدَتَهُ وَ دَیْنَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: مردی همچون من که درآمد بخور و نمیری دارد و مقروض است؛ آیا میتواند این درآمد را تا زمانی‌که خداوند گشایش فراهم نماید و او وام خود را پرداخت کند، خرج زن و بچّه خود کند، یا با وجود مقروض بودن و تنگدستی و بدی زمانه و دشواری کسب، وام دیگری بگیرد، یا اینکه صدقه بپذیرد؟ فرمود: «قرض مردم را ادا نماید، و مال مردم را نخورد، مگر اینکه توان باز پرداخت حقّ آن‌ها را داشته باشد؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: لاَ تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَکُونَ تِجَارَةً عن تَرَاضٍ مِّنکُمْ و کسی که بر او وامی هست، قرض نکند، مگر اینکه قدرت پرداخت داشته باشد؛ حتّی اگر به در خانهها برود و مردم با یکی دو لقمه یا یکی دو خرما او را رد کنند؛ مگر اینکه کسی را داشته باشد که پس از خودش این حقوق را ایفا نماید. در میان ما کسی نیست که بمیرد و خداوند ولی یا سرپرستی برای او تعیین ننماید تا قرض و وعده‌های او را ادا کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۳۸
الکافی، ج۵، ص۹۵/ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۸۵/ بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۴۴/ العیاشی، ج۱، ص۲۳۶/ مستطرفات السرایر، ص۵۹۰/ مجموعهًْ ورام، ج۲، ص۲۶۴/ فقه القرآن، ج۱، ص۳۸۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۸، ص۳۲۵/ مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۳۹۱/ البرهان

و خودتان را مکشید. هرآینه خدا با شما مهربان است

۲ -۱
(نساء/ ۲۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَنِ الْجَبَائِرِ تَکُونُ عَلَی الْکَسِیرِ‌کَیْفَ یَتَوَضَّأُ صَاحِبُهَا وَ‌کَیْفَ یَغْتَسِلُ إِذَا أَجْنَبَ قَالَ یُجْزِیهِ الْمَسْحُ عَلَیْهَا فِی الْجَنَابَهًِْ وَ الْوُضُوءِ قُلْتُ فَإِنْ کَانَ فِی بَرْدٍ یَخَافُ عَلَی نَفْسِهِ إِذَا أَفْرَغَ الْمَاءَ عَلَی جَسَدِهِ فَقَرَأَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً.

امام علی (علیه السلام)- حسن‌بن‌زید از پدرش از امام علی (علیه السلام) نقل می‌کند: در مورد وضوی جبیره و غسل جنابت فرد مصدوم از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) سؤال کردم، فرمود: «مسح‌کشیدن بر آن، هم در وضو و هم در غسل جنابت کافی است». گفتم: «اگر از شدّت سرما از ریختن آب بر بدنش بیم داشته باشد، چطور»؟ حضرت این آیه را خواند: وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۳۸
وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۴۶۶/ العیاشی، ج۱، ص۲۳۶/ البرهان
۲ -۲
(نساء/ ۲۹)

الأئمّهًْ ( وَ قَالُوا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِم فِی الْجُنُبِ یَمُرُّ بِالْبِئْرِ وَ لَا یَجِدُ مَا یَسْتَقِی بِهِ یَتَیَمَّمُ وَ مَنْ کَانَتْ بِهِ قُرُوحٌ أَوْ عِلَّهًٌْ یَخَافُ مِنْهَا عَلَی نَفْسِهِ یَتَیَمَّمُ وَ کَذَلِکَ إِنْ خَافَ أَنْ یَقْتُلَهُ الْبَرْدُ إِنِ اغْتَسَلَ یَتَیَمَّمُ وَ إِنْ لَمْ یَخَفْ اغْتَسَلَ فَإِنْ مَاتَ فَهُوَ شَهِیدٌ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ مِنَ الْمَاءِ إِلَّا شَیْءٌ یَسِیرٌ یَخَافُ إِنْ هُوَ تَوَضَّأَ بِهِ أَوْ تَطَهَّرَ أَنْ یَمُوتَ عَطَشاً قَالُوا (علیه السلام) یَتَیَمَّمُ وَ یُبْقِی الْمَاءَ لِنَفْسِهِ وَ لَا یُعِینُ عَلَی هَلَاکِهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً.

ائمه ( حکم فرد جنب [و درحال سفر] این است که اگر از چاه آبی می‌گذرد که آبی به‌اندازه‌ی نوشیدن هم در آن نمی‌یابد، باید تیمّم کند یا [آب هست] امّا زخم و مرضی دارد [که نمی‌تواند از آب استفاده کرده و وضو بگیرد] پس تیمّم کند، همچنین اگر بترسد که اگر غسل کند از سرما بمیرد باید تیمّم کند، و اگر [احتمال عقلایی نمی‌داد که از سرما بمیرد] و از غسل‌کردن در هوای سرد نمی‌ترسید و غسل کرد و مرد، شهید محسوب می‌شود و همین‌طور اگر [شخص جنب که مسافر است] آب به‌اندازه‌ی کمی داشت که می‌ترسید اگر وضو بگیرد یا غسل کند و خود را تطهیر کند، از تشنگی بمیرد، تیمّم کند و آب را برای خودش نگه دارد و [با وضوگرفتن با آن آب] به هلاک‌کردن خودش کمک نکند که خدواند فرمود: وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۳۸
بحارالأنوار، ج۷۸، ص۱۶۸/ مستدرک الوسایل، ج۲، ص۵۴۸
۲ -۳
(نساء/ ۲۹)

الصّادق (علیه السلام)- مَعْنَاهُ لَا تُخَاطِرُوا بِنُفُوسِکُمْ بِالْقِتَالِ فَتُقَاتِلُوا مَنْ لَا تُطِیقُونَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- معنی آن این است که جان خود را با جنگیدن با کسی که توانش را ندارید، به خطر نیاندازید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۴۰
البرهان
۲ -۴
(نساء/ ۲۹)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ قَالَ کَانَ الرَّجُلُ إِذَا خَرَجَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْغَزْوِ یَحْمِلُ عَلَی الْعَدُوِّ وَحْدَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَأْمُرَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَنَهَی اللَّهُ أَنْ یَقْتُلَ نَفْسَهُ مِنْ غَیْرِ أَمْرِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ شخصی، آنگاه که با رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در غزوات شرکت می‌کرد، بدون دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) و به‌تنهایی به دشمن یورش می‌برد [و شکست می‌خورد و شهید می‌شد]، بنابراین خداوند از خودکشی او بدون دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) نهی کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۴۰
القمی، ج۱، ص۱۳۶/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۲۶/ العیاشی، ج۱، ص۲۳۵
۲ -۵
(نساء/ ۲۹)

الصّادق (علیه السلام)- عُبَیْدُ‌بْنُ‌کَثِیرٍ مُعَنْعَناً عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ قَالَ أَهْلَ بَیْتِ (نَبِیِّکُمْ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- عبیدبن‌کثیر گوید: امام صادق (علیه السلام) در مورد کلام خداوند متعال: لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ فرمود: «یعنی اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نکشید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۱۴۰
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱۰/ فرات الکوفی، ص۱۰۲/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۱۸۱/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۱۸۲/ البرهان/ کشف الیقین، ص۴۱۷/ نهج الحق، ص۲۰۸
بیشتر