آیه ۸۷ - سوره نساء

آیه اللهُ‌ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فيهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللهِ‌ حَديثاً [87]

معبودى جز خداوند نيست؛ و به يقين، همه‌ی شما را در روز رستاخيز كه شكّى در آن نيست جمع مى‌كند و كيست كه از خداوند، راستگوتر باشد؟!

۱
(نساء/ ۸۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌الْحَکَمِ أَنَّهُ قَالَ الزِّنْدِیقُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّی لِلرُّوحِ بِالْبَعْثِ وَ الْبَدَنُ قَدْ بَلِیَ وَ الْأَعْضَاءُ قَدْ تَفَرَّقَتْ فَعُضْوٌ فِی بَلْدَهًٍْ تَأْکُلُهَا سِبَاعُهَا وَ عُضْوٌ بِأُخْرَی تَمْزِقُهُ هَوَامُّهَا وَ عُضْوٌ قَدْ صَارَ تُرَاباً بُنِیَ بِهِ مَعَ الطِّینِ حَائِطٌ. قَالَ: إِنَّ الَّذِی أَنْشَأَهُ مِنْ غَیْرِ شَیْءٍ وَ صَوَّرَهُ عَلَی غَیْرِ مِثَالٍ کَانَ سَبَقَ إِلَیْهِ قَادِرٌ أَنْ یُعِیدَهُ کَمَا بَدَأَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- هشام‌بن‌حکم نقل می‌کند: زندیق (بی دین) به امام صادق (علیه السلام) گفت: «چگونه خداوند می‌تواند دو مرتبه برانگیزد با اینکه بدن فرسوده شده و اعضاء از یکدیگر جدا شده‌اند؟ عضوی در اعماق زمین خوراک درّنده شده و عضو دیگری را کرم‌ها خورده‌اند و عضوی را که خاک شده بود با آن دیواری برافراشتند»؟ فرمود: «کسی که آن‌ها را به وجود آورده و ابتدا او را از هیچ آفرید و صورت بخشیده بدون اینکه سابقه‌ی شکل و قیافه داشته باشد، قطعاً قادر است که دو مرتبه آن‌ها را مانند اوّل باز گرداند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۶
بحار الأنوار، ج۷، ص۳۷
۲
(نساء/ ۸۷)

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خدای عزّوجلّ خواست مخلوقات را ایجاد کند چهل روز آسمان بر زمین بارید تا رگ‌وپی‌ها جمع شوند و گوشت بروید.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خدای عزّوجلّ خواست مخلوقات را ایجاد کند چهل روز آسمان بر زمین بارید تا رگ‌وپی‌ها جمع شوند و گوشت بروید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۶
۳
(نساء/ ۸۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ أَمْطَرَ السَّمَاءَ عَلَی الْأَرْضِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً فَاجْتَمَعَتِ الْأَوْصَالُ وَ نَبَتَتِ اللُّحُومُ وَ قَالَ أَتَی جَبْرَئِیلُ رَسُولَ اللَّهِ ص فَأَخَذَهُ فَأَخْرَجَهُ إِلَی الْبَقِیعِ فَانْتَهَی بِهِ إِلَی قَبْرٍ فَصَوَّتَ بِصَاحِبِهِ فَقَالَ قُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ فَخَرَجَ مِنْهُ رَجُلٌ أَبْیَضُ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَهًِْ یَمْسَحُ التُّرَابَ عَنْ وَجْهِهِ وَ هُوَ یَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ عُدْ بِإِذْنِ اللَّهِ ثُمَّ انْتَهَی بِهِ إِلَی قَبْرٍ آخَرَ فَقَالَ قُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ فَخَرَجَ مِنْهُ رَجُلٌ مُسْوَدُّ الْوَجْهِ وَ هُوَ یَقُولُ یَا حَسْرَتَاهْ یَا ثُبُورَاهْ ثُمَّ قَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ عُدْ إِلَی مَا کُنْتَ بِإِذْنِ اللَّهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ هَکَذَا یُحْشَرُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ الْمُؤْمِنُونَ یَقُولُونَ هَذَا الْقَوْلَ وَ هَؤُلَاءِ یَقُولُونَ مَا تَرَی.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خدا بخواهد خلق را برانگیزد، آسمان را بر زمین چهل روز می‌باراند، پس رگ و پی‌ها جمع می‌شود و گوشتها می‌روید. و فرمود: جبرئیل به نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و او را بقیع برد و او را به قبری رساند و صاحب قبر را صدا زد و فرمود: به اذن خدا بایست! پس مردی که سر و محاسنش سفید بود بیرون آمد درحالی‌که خاک از چهره می‌زدود و می‌گفت: «الحمد لله و الله اکبر»؛ پس جبرئیل گفت: «به اذن خدا به خاک برگرد»؛ سپس حضرت را به قبر دیگری رساند و گفت: «به اذن خدا برخیز». و مردی سیاه روی بیرون آمد که می‌گفت: «یا حسرتاه و وای بر هلاکت»؛ سپس جبرئیل به او فرمود: «به اذن خدا برگرد به جایی که بودی». سپس عرض کرد: «ای محمّد! روز قیامت این چنین محشور می‌شوند و مؤمنان تحمید و تکبیر و غیر مؤمنان واحسرتاه سر می‌دهند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۶
بحار الأنوار، ج۷، ص۳۹
۴
(نساء/ ۸۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ جَمَعَ اللَّهُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ فَتَغْشَاهُمْ ظُلْمَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ فَیَضِجُّونَ إِلَی رَبِّهِمْ وَ یَقُولُونَ یَا رَبِّ اکْشِفْ عَنَّا هَذِهِ الظُّلْمَهًَْ قَالَ فَیُقْبِلُ قَوْمٌ یَمْشِی النُّورُ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ قَدْ أَضَاءَ أَرْضَ الْقِیَامَهًِْ فَیَقُولُ أَهْلُ الْجَمْعِ هَؤُلَاءِ أَنْبِیَاءُ اللَّهِ (فَیَجِیئُهُمُ النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مَا هَؤُلَاءِ بِأَنْبِیَاءَ (فَیَقُولُ أَهْلُ الْجَمْعِ فَهَؤُلَاءِ مَلَائِکَهًٌْ فَیَجِیئُهُمُ النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مَا هَؤُلَاءِ بِمَلَائِکَهًٍْ فَیَقُولُ أَهْلُ الْجَمْعِ هَؤُلَاءِ شُهَدَاءُ فَیَجِیئُهُمُ النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مَا هَؤُلَاءِ بِشُهَدَاءَ فَیَقُولُونَ مَنْ هُمْ فَیَجِیئُهُمُ النِّدَاءُ یَا أَهْلَ الْجَمْعِ سَلُوهُمْ مَنْ أَنْتُمْ فَیَقُولُ أَهْلُ الْجَمْعِ مَنْ أَنْتُمْ فَیَقُولُونَ نَحْنُ الْعَلَوِیُّونَ نَحْنُ ذُرِّیَّهًُْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَحْنُ أَوْلَادُ عَلِیٍّ وَلِیِّ اللَّهِ (علیه السلام) نَحْنُ الْمَخْصُوصُونَ بِکَرَامَهًِْ اللَّهِ نَحْنُ الْآمِنُونَ الْمُطْمَئِنُّونَ فَیَجِیئُهُمُ النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اشْفَعُوا فِی مُحِبِّیکُمْ وَ أَهْلِ مَوَدَّتِکُمْ وَ شِیعَتِکُمْ فَیَشْفَعُونَ فَیُشَفَّعُون.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی در روز قیامت خداوند اوّلین و آخرین مخلوقات خود را جمع می‌کند و هرآنچه خلق کرده را به روی تپه‌ای [خاکی] جمع می‌کند، فرشتگان آسمان دنیا نازل می‌شوند و دور آن‌ها صف می‌کشند و سپس پرده‌ای از آتش گرداگرد آن‌ها کشیده می‌شود سپس ملائکه آسمان دوّم نزول کرده و دور آن‌ها را احاطه می‌کنند و پرده‌ای از آتش دور آن‌ها را می‌گیرد پس ملائکه آسمان سوّم نزول کرده و گرد آن‌ها صف می‌کشند و پرده‌ای از آتش نیز آنان را در برمی‌گیرد و همین‌طور ادامه پیدا می‌کنند تا ملائکه هفت آسمان نزول کنند و هفت طبقه‌ی آتش گرد مخلوقات را بگیرد در این هنگام مرد (کسی که سؤال کرده بود) از هوش رفت و وقتی به هوش آمد، گفت: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در این معرکه، علی (علیه السلام) و شیعیانش کجایند»؟ فرمود: «بر تپه‌هایی شنی که از مشک است قرار دارند و خوردنی و نوشیدنی برای آنان آورده می‌شود و این صحنه‌ها آنان را نمی‌آزارد و محزون نمی‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۶
الأمالی للصدوق، ص۲۸۴
۵
(نساء/ ۸۷)

السّجّاد (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌أَبِی‌یَعْقُوبَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام): أَنَّ رَجُلًا سَأَلَهُ عَنِ الْقِیَامَهًِْ قَال: إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ جَمَعَ اللَّهُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ جَمَعَ مَا خَلَقَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ ثُمَّ نَزَلَتْ مَلَائِکَهًُْ السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَأَحَاطَتْ بِهِمْ صَفّاً ثُمَّ ضَرَبَ حَوْلَهُمْ سُرَادِقَ مِنْ نَارٍ ثُمَّ نَزَلَتْ مَلَائِکَهًُْ السَّمَاءِ الثَّانِیَهًِْ فَأَحَاطُوا بِالسُّرَادِقِ ثُمَّ ضَرَبَ حَوْلَهُمْ سُرَادِقَ مِنْ نَارٍ ثُمَّ نَزَلَتْ مَلَائِکَهًُْ السَّمَاءِ الثَّالِثَهًِْ فَأَحَاطُوا بِالسُّرَادِقِ ثُمَّ ضَرَبَ حَوْلَهُمْ سُرَادِقَ مِنْ نَارٍ حَتَّی عَدَّ مَلَائِکَهًَْ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ وَ سَبْعِ سُرَادِقَاتٍ فَصَعِقَ الرَّجُلُ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ یَا ابْنَ‌رَسُولِ‌اللَّهِ (علیه السلام) أَیْنَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ شِیعَتُهُ؟ قَالَ عَلَی کُثْبَانِ الْمِسْکِ یُؤْتَوْنَ بِالطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ لَا یَحْزُنُهُمْ ذَلِک.

امام سجّاد (علیه السلام)- یونس‌بن‌یعقوب نقل می‌کند: مردی از امام سجّاد (علیه السلام) درباره قیامت پرسید؛ فرمود: «وقتی روز قیامت برسد، خدا اولین و آخرین را جمع می‌کند و تمام خلایق را در زمین واحدی گرد می‌آورد، سپس فرشتگان آسمان دنیا نازل می‌شوند و گرد آنان محیط می‌شوند، سپس دور آنان سراپرده‌ای از آتش زده می‌شود، سپس ملائکه آسمان سوم نازل می‌شوند و دور سراپرده را احاطه می‌کنند سپس دور آنان سراپرده‌ای از آتش زده می‌شود» تا ملائکه هفت آسمان و هفت سراپرده را شمرد؛ پس سؤال کننده غش کرد؛ وقتی به هوش آمد گفت: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) و شیعیان او کجا هستند»؟ فرمود: «بر توده‌هایی از مشک هستند و طعام و شراب برایشان آورده می شود و امور قیامت آنان را محزون نمی‌سازد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۸
بحارالأنوار، ج۷، ص۱۷۵
۶
(نساء/ ۸۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهًَْ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) یُحَدِّثُ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) یُحَدِّثُ النَّاسَ قَال: إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ بَعَثَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی النَّاسَ مِنْ حُفَرِهِمْ عُزْلًا بُهْماً جُرْداً مُرْداً فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ یَسُوقُهُمُ النُّورُ وَ تَجْمَعُهُمُ الظُّلْمَهًُْ حَتَّی یَقِفُوا عَلَی عَقَبَهًِْ الْمَحْشَرِ فَیَرْکَبُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ یَزْدَحِمُونَ دُونَهَا فَیُمْنَعُونَ مِنَ الْمُضِیِّ فَتَشْتَدُّ أَنْفَاسُهُمْ وَ یَکْثُرُ عَرَقُهُمْ وَ تَضِیقُ بِهِمْ أُمُورُهُمْ وَ یَشْتَدُّ ضَجِیجُهُمْ وَ تَرْتَفِعُ أَصْوَاتُهُمْ قَالَ وَ هُوَ أَوَّلُ هَوْلٍ مِنْ أَهْوَالِ یَوْمِ الْقِیَامَهًْ.

امام علی (علیه السلام)- ثویربن‌ابی‌فاخته گوید: شنیدم امام سجّاد (علیه السلام) می‌فرمود: پدرم از امام علی (علیه السلام) حدیث فرمود: «وقتی روز قیامت برپا می‌شود، خداوند مردم را از قبرهایشان خارج می‌کند درحالی‌که در کفن پیچیده شده‌اند و مهار شده‌اند و مویی بر تن ندارند و امر می‌کند که بر یک بلندی همه جمع شوند؛ نور از آن‌ها می‌رود و تاریکی آن‌ها را جمع می‌کند تا آنکه در گردنه‌ی محشر جمع می‌شوند و می‌ایستند و [از شدّت تراکم] بعضی بر روی بعضی دیگر سوار می‌شوند و شلوغی زیاد می‌شود و از حرکت‌کردن جلوگیری می‌شوند، نفس‌هایشان تندتر می‌شود و به شماره می‌افتد و زیاد عرق می‌کنند و کار برایشان مشکل می‌شود و صدای ضجّه‌هایشان زیاد می‌شود و داد می‌کشند». امام (علیه السلام) ادامه داد: «این اوّلین مرحله و هول از اهوال قیامت است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۳۵۸
الکافی، ج۸، ص۱۰۴
بیشتر