آیه ۶۴ - سوره نساء

آیه وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِيُطاعَ بِإِذْنِ اللهِ‌ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ‌ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ‌ تَوَّاباً رَحيماً [64]

ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر براى اينكه به فرمان خدا، از وى اطاعت شود. و اگر اين مخالفان، هنگامى‌كه به خود ستم مى‌كردند [و فرمان‌هاى خدا را زيرپا مى‌گذاردند]، به نزد تو مى‌آمدند، و از خدا طلب آمرزش مى‌كردند، و پيامبر هم براى آن‌ها استغفار مى‌كرد، خدا را توبه‌پذير و مهربان مى‌يافتند.

ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای اینکه به فرمان خدا، از وی اطاعت شود

۱ -۱
(نساء/ ۶۴)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللهِ أَیْ بِأَمْرِ اللَّهِ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِیُطَاع بِإِذْنِ اللهِ یعنی از امر خدا [اطاعت کنند].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
البرهان

و اگر این مخالفان، هنگامی‌که به خود ستم می‌کردند [و فرمان‌های خدا را زیرپا می‌گذاردند]، به نزد تو می‌آمدند، و از خدا طلب آمرزش می‌کردند، و پیامبر هم برای آن‌ها استغفار می‌کرد، خدا را توبه‌پذیر و مهربان می‌یافتند

۲ -۱
(نساء/ ۶۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌النَّجَاشِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً یَعْنِی وَاللَّهِ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) مِمَّا صَنَعُوا أَیْ لَوْ جَاءُوکَ بِهَا یَا عَلِیُّ (علیه السلام) فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ مِمَّا صَنَعُوا وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیما.

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌نجاشی گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً به خدا سوگند، منظور پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) می‌باشند، به خاطر عملی که آن‌ها انجام دادند؛ یعنی ای علی (علیه السلام)! اگر آن (حقّ حکومت) را نزد تو بیاورند و به خاطر آنچه انجام داده‌اند از خدا طلب آمرزش کنند و پیامبر هم برای آن‌ها طلب آمرزش کند، خدا را توبه‌پذیر و مهربان خواهند یافت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
الکافی، ج۸، ص۳۳۴/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۲۷۱/ العیاشی، ج۱، ص۲۵۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۳۹/ البرهان
۲ -۲
(نساء/ ۶۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ أَوْ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ قَال: لَقَدْ خَاطَبَ اللَّهُ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی کِتَابِهِ قَالَ قُلْتُ فِی أَیِّ مَوْضِعٍ قَالَ فِی قَوْلِهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً.

امام باقر (علیه السلام)- زراره نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «خداوند در قرآن، علی (علیه السلام) را مخاطب خود قرار داده است». گفتم: «در کجای قرآن»؟ فرمود: «در آیه: وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوکَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللهَ تَوَّابا رَّحِیمًا».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
الکافی، ج۱، ص۳۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۳۹/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۳۳/ البرهان
۲ -۳
(نساء/ ۶۴)

الباقر (علیه السلام)- وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً.

امام باقر (علیه السلام)- وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوکَ؛ منظور از ضمیر کاف، علی (علیه السلام) است فَاسْتَغْفَرُواْ اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللهَ تَوَّابا رَّحِیمًا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۹۲/ القمی، ج۱، ص۱۴۲/ البرهان
۲ -۴
(نساء/ ۶۴)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَنْ عُنِیَ بِقَوْلِهِ جاؤُکَ فَقَالَ الرَّجُلُ لَانَدْرِی قَالَ إِنَّمَا عَنَی تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی قَوْلِهِ جاؤُکَ یَا عَلِیُّ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ ...

امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) از مردی پرسید: «در این بخش از آیه که می‌فرماید: جاؤُکَ منظور از «تو» کیست»؟ مرد گفت: «نمی‌دانم»، امام فرمود: «مقصود خداوند تبارک‌وتعالی در این آیه این است که ای علی (علیه السلام) اگر آنان نزد تو می‌آمدند و از خدا طلب آمرزش می‌کردند، و پیامبر هم برای آن‌ها استغفار می‌کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۶۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۳۸
۲ -۵
(نساء/ ۶۴)

الباقر (علیه السلام)- أَذْنَبَ رَجُلٌ ذَنْباً فِی حَیَاهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَتَغَیَّبَ حَتَّی وَجَدَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) فِی طَرِیقٍ خَالٍ فَأَخَذَهُمَا فَاحْتَمَلَهُمَا عَلَی عَاتِقَیْهِ وَ أَتَی بِهِمَا النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی مُسْتَجِیرٌ بِاللَّهِ وَ بِهِمَا فَضَحِکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی رَدَّ یَدَهُ إِلَی فَمِهِ ثُمَّ قَالَ لِلرَّجُلِ اذْهَبْ فَأَنْتَ طَلِیقٌ وَ قَالَ لِلْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) قَدْ شَفَّعْتُکُمَا فِیهِ أَیْ فَتَیَانِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً.

امام باقر (علیه السلام)- مردی در زمان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) گناهی کرده بود و خود را مخفی نموده بود تا اینکه در یک راهی که خلوت بود با امام حسن و امام حسین (علیها السلام) که کودک بودند روبه‌رو شد. وی حسنین (علیها السلام) را روی دوش خود گرفت و به حضور پیغمبر خدا آورد و گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من به خدا و حسنین (علیها السلام) پناهنده شده‌ام». پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به‌قدری خندید که دست خود را بر دهان مبارک خویش نهاد. سپس فرمود: «برو تو را آزاد نمودم». آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به حسنین (علیها السلام) فرمود: «من شفاعت شما را درباره‌ی این مرد پذیرفتم». پس از این جریان این آیه نازل شد: وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحِیماً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۲۷۶
بحارالأنوار، ج۴۳، ص۳۱۸/ المناقب، ج۳، ص۴۰۰
بیشتر