آیه وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُمُ الَّتي جَعَلَ اللهُ لَكُمْ قِياماً وَ ارْزُقُوهُمْ فيها وَ اكْسُوهُمْ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً [5]
اموالتان را، كه خداوند وسيله‌ی قوام زندگى شما قرار داده، به دست سفيهان نسپاريد؛ و از منافع آن، به آن‌ها روزى دهيد؛ و لباس بر آنان بپوشانيد و با آن‌ها سخن شايسته بگوييد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی وَ لاتُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ قَالَ مَنْ لَا تَثِقُ بِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- یونس‌بن‌یعقوب گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: وَ لاتُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ پرسیدم. ایشان فرمود: «منظور کسی است که به او اعتماد نداری».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌حَمْزَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ قَالَ هُمُ الْیَتَامَی لَا تُعْطُوهُمْ أَمْوَالَهُمْ حَتَّی تَعْرِفُوا مِنْهُمُ الرُّشْدَ قُلْتُ فَکَیْفَ یَکُونُ أَمْوَالُهُمْ أَمْوَالَنَا فَقَالَ إِذَا کُنْتَ أَنْتَ الْوَارِثَ لَهُمْ.
امام صادق (علیه السلام)- علی‌بن‌ابی‌حمزه گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: وَ لاَتُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَکُمُ پرسیدم. ایشان فرمود: «منظور یتیم‌ها هستند؛ تا زمانی‌که به سنّ رشد و بلوغ نرسیدند، اموالشان را به آن‌ها ندهید». گفتم: «چگونه اموال آن‌ها اموال ما [نامیده] می‌شود»؟ فرمود: «وقتی که تو وارث آنان باشی».
الباقر (علیه السلام)- وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ سُئِلَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ قَال لَا تُؤْتُوهَا شَارِبَ الْخَمْرِ وَ لَا النِّسَاءَ ثُمَّ قَالَ وَ أَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ الْخَمْرِ.
امام باقر (علیه السلام)- وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ؛ آن (ارث) را به [دست] مشروب‌خوران و زنان ندهید و کدامین سفیه از شرابخوار سفیه‌تر است!
الباقر (علیه السلام)- عَنْ إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌عَبْدِ الْحَمِیدِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ وَ لاتُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ قَالَ (علیه السلام)کُلُّ مَنْ یَشْرَبُ الْمُسْکِرَ فَهُوَ سَفِیهٌ.
امام باقر (علیه السلام)- ابراهیم‌بن‌عبدالحمید گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد این آیه پرسیدم که می‌فرماید: وَ لاتُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ. ایشان فرمود: «هرکه شراب بنوشد، نادان است».
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ السَّفِیهَ شَارِبُ الْخَمْرِ وَ مَنْ جَرَی مَجْرَاهُ.
امام صادق (علیه السلام)- منظور از سفیه و نادان در این آیه، شرابخوار و هرکسی است که عقلش زایل شده باشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- شَارِبُ الْخَمْرِ لَا تُصَدِّقُوهُ إِذَا حَدَّثَ وَ لَا تُزَوِّجُوهُ إِذَا خَطَبَ وَ لَا تَعُودُوهُ إِذَا مَرِضَ وَ لَا تَحْضُرُوهُ إِذَا مَاتَ وَ لَا تَأْتَمِنُوهُ عَلَی أَمَانَهًٍْ فَمَنِ ائْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهًٍْ فَاسْتَهْلَکَهَا فَلَیْسَ لَهُ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُخْلِفَ عَلَیْهِ وَ لَا أَنْ یَأْجُرَهُ عَلَیْهَا لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ وَ أَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ الْخَمْرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- شرابخوار اگر سخن گفت، باور نکنید و اگر خواستگاری کرد به او زن ندهید و اگر مریض شد به عیادتش نروید و اگر مُرد، در مجلس او حاضر نشوید و امانتی به دست او نسپارید و اگر کسی به او اطمینان کند و امانتی به دست او بسپارد، آن امانت را نابود ساخته است و حقّی بر خدا ندارد که آنچه را که از دست داده بود، به او بازگرداند و یا مزد آن را به او بدهد، چرا که خداوند می‌فرماید: وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَکُمُ. و کدام نادان، احمق‌تر از شرابخوار وجود دارد؟!
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ بِضَاعَهًًْ إِلَی الْیَمَنِ فَأَتَیْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقُلْتُ لَهُ إِنَّنِی أُرِیدُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ فُلَاناً بِضَاعَهًًْ فَقَالَ لِی أَ‌مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ یَشْرَبُ الْخَمْرَ فَقُلْتُ قَدْ بَلَغَنِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ذَلِکَ فَقَالَ لِی صَدِّقْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ یُؤْمِنُ بِاللهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ إِنَّکَ إِنِ اسْتَبْضَعْتَهُ فَهَلَکَتْ أَوْ ضَاعَتْ فَلَیْسَ لَکَ عَلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لَا یُخْلِفَ عَلَیْکَ فَاسْتَبْضَعْتُهُ فَضَیَّعَهَا فَدَعَوْتُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یَأْجُرَنِی فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَهْ لَیْسَ لَکَ عَلَی اللَّهِ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لَا یُخْلِفَ عَلَیْکَ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ لِمَ فَقَالَ لِی إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ قِیاماً فَهَلْ تَعْرِفُ سَفِیهاً أَسْفَهَ مِنْ شَارِبِ الْخَمْرِ.
امام صادق (علیه السلام)- حمّادبن‌بشیر از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: من قصد داشتم کالایی را برای تجارت به یمن بفرستم، نزد امام باقر (علیه السلام) رفتم و به ایشان گفتم: «من می‌خواهم فردی را برای تجارت به یمن بفرستم». ایشان به من فرمود: «آیا نمی‌دانی که آن مرد شراب خوار است»؟ گفتم: «شنیدم که مؤمنان درباره‌ی او چنین می‌گویند». ایشان به من فرمود: «آن‌ها راست می‌گویند، چرا که خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: [ولی بدانید] او به خدا ایمان دارد و [تنها] مؤمنان را تصدیق می‌کند. (توبه/۶۱). اگر او را برای تجارت بفرستی و او آن مال را ضایع و نابود کند، بر خداوند حقّی نداری که آن را برایت جبران کند. امّا من [علی رغم توصیّه‌ی امام] او را برای تجارت فرستادم و او مالم را تباه ساخت و از خداوند خواستم که آن [مال] را جبران نماید. امام فرمود: «فرزندم دست از این کار [دعا برای بازگشت مال] بردار، تو بر خداوند حقّی نداری که برایت جبران نماید و یا آن مال را به تو برگرداند». به ایشان گفتم: «چرا»؟ فرمود: «خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعلَ اللهُ لَکُمْ قِیَاماً، آیا کسی نادان‌تر از شرابخوار می‌شناسی»؟!
الصّادق (علیه السلام)- أَوَّلُ مَا مَلَکْتُهُ لَدِینَارَانِ عَلَی عَهْدِ أَبِی وَ کَانَ رَجُلٌ یَشْتَرِی الْأَرْدِیَهًَْ فَأَرَدْتُ أَنْ أُبْضِعَهُ فَقَالَ أَبِی لَاتُبْضِعْهُ قَالَ فَدَفَعْتُ إِلَیْهِ سِرّاً مِنْ أَبِی فَخَرَجَ وَ لَمَّا رَجَعَ بَعَثْتُ إِلَیْهِ رَسُولًا فَقَالَ لَهُ مَا دَفَعَ إِلَیَّ شَیْئاً قَالَ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ إِنَّمَا سَتَرَ ذَلِکَ مِنْ أَبِی فَذَهَبْتُ إِلَیْهِ بِنَفْسِی وَ قُلْتُ الدِّینَارَانِ قَالَ مَا دَفَعْتَ إِلَیَّ شَیْئاً فَأَتَیْتُ أَبِی فَلَمَّا رَآنِی رَفَعَ إِلَیَّ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ مُتَبَسِّماً یَا بُنَیَّ أَلَمْ أَقُلْ لَکَ أَنْ لَاتَدْفَعْ إِلَیْهِ إِنَّهُ مَنِ ائْتَمَنَ شَارِبَ الْخَمْرِ فَلَیْسَ لَهُ عَلَی اللَّهِ ضَمَانٌ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ فَأَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ الْخَمْرِ فَلَیْسَ إِنْ أشهدکم {شَهِدَ} لَمْ تُقْبَلْ شَهَادَتُهُ وَ إِنْ شَفَعَ لَمْ یُشَفَّعْ وَ إِنْ خَطَبَ لَمْ یُزَوَّجْ.
امام صادق (علیه السلام)- روایت شده امام صادق (علیه السلام) فرمود: اوّلین چیزی که در زمان پدرم به تملّک من درآمد دو دینار بود. مردی پارچه می‌خرید، خواستم که با او تجارت کنم. پدرم فرمود: «این کار را نکن». امّا من پنهان از پدرم به او دادم، پس او خارج شد. وقتی مرد برگشت کسی را نزد او فرستادم. آن مرد گفت: «چیزی به من نداده است»! امام صادق (علیه السلام) فرمود: گمان کردم که او چنین گفته برای آن که از پدرم پنهان بماند. خودم رفتم و گفتم: «دو دینار چه می‌شود»؟ گفت: «چیزی به من نداده‌ای»! نزد پدرم رفتم، وقتی مرا دید سرش را بلند کرد و با خنده فرمود: «پسرم، مگر به تو نگفتم که چیزی به او نده. او شرابخوار است و کسی که به او امانت دهد نزد خدا ضمانتی برای او نیست، خداوند می فرماید: وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ؛ کدام سفیهی کم‌خردتر از شرابخوار است؟ آیا نه این است اگر نزد شما گواهی داد، شهادتش و اگر شفیع شد شفاعتش قبول نیست، و اگر خواستگاری کرد به او زن داده نمی‌شود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ خَلَّادٍ أَبِی‌عَلِیٍّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَجُلٌ یَا جَعْفَرُ (علیه السلام) الرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ مَالٌ فَیُضَیِّعُهُ فَیَذْهَبُ قَالَ احْتَفِظْ بِمَالِکَ فَإِنَّهُ قِوَامُ دِینِکَ ثُمَّ قَرَأَ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ قِیاماً.
امام صادق (علیه السلام)- خلّاد گوید: شخصی به امام صادق (علیه السلام) گفت: «ای جعفر (علیه السلام)! شخصی که مالی دارد آیا حق دارد آن را ضایع کند و از دست بدهد»؟ فرمود: «مالت را نگاه دار که قوام دین تو به آن است؛ سپس این آیه را خواند: وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ قِیاماً».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الْمَرْأَهًُْ لَا یُوصَی إِلَیْهَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ.
امام علی (علیه السلام)- زن به عنوان وصیّ انتخاب نمی‌شود، زیرا خدای عزّوجلّ می‌فرماید: وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ.
الباقر (علیه السلام)- فَالسُّفَهَاءُ النِّسَاءُ وَ الْوَلَدُ إِذَا عَلِمَ الرَّجُلُ أَنَّ امْرَأَتَهُ سَفِیهَهًٌْ مُفْسِدَهًٌْ وَ وَلَدَهُ سَفِیهٌ مُفْسِدٌ لَمْ یَنْبَغِ لَهُ أَنْ یُسَلِّطَ وَاحِداً مِنْهُمَا عَلَی مَالِهِ الَّذِی جَعَلَ اللهُ لَهُ قِیَاماً یَقُولُ لَهُ مَعَاشاً.
امام باقر (علیه السلام)- منظور از السُّفَهَاءُ؛ زنان و فرزندان است. اگر مردی بداند که زن و فرزندش، نادان و فاسدند، شایسته نیست هیچ‌یک از آن دو را بر مالی که خداوند، وسیله‌ی قوام زندگی قرار داده و آن را وسیله‌ی معاش و کسب روزی خود می‌خواند، مسلّط گرداند.
الصّادق (علیه السلام)- سُئِلَ الصَّادِقُ (علیه السلام) عَنْ هَذَا فَقِیلَ: کَیْفَ تَکُونُ أَمْوَالُهُمْ أَمْوَالَنَا؟ فَقَالَ: إِذَا کُنْتَ أَنْتَ الْوَارِثَ لَهُ.
امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) پرسیده شد: «چگونه و در چه حالتی اموال آنان (نادانان)، [مطابق این آیه] اموال ما نامیده می‌شود»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «وقتی که شما وارث او باشید».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْجَارُودِ قَال قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) إِذَا حَدَّثْتُکُمْ بِشَیْءٍ فَاسْأَلُونِی عَنْ کِتَابِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ فِی حَدِیثِهِ إِنَّ اللَّهَ نَهَی عَنِ ... فَسَادِ الْمَالِ ... فَقَالُوا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ أَیْنَ هَذَا مِنْ کِتَابِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ ... وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ قِیاماً.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «هر وقت مطلبی به شما گفتم سند آن را از قرآن بخوانید». و در مورد مطلبی فرمود: «خدا نهی کرده از... از بین بردن مال...». عرض کردند: «ای فرزند رسول خدا؛ سند این فرمایش از قرآن چیست»؟ فرمود: «این آیه: وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَکُمْ قِیاماً».
الباقر (علیه السلام)- وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ الْعِدَهًْ.
امام باقر (علیه السلام)- وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً؛ منظور از مَعْرُوف، همان وعده‌دادن است.