آیه ۸ - سوره نساء

آیه وَ إِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً [8]

و اگر به هنگام تقسيم [ارث]، خويشاوندان [و طبقه‌اى كه ارث نمى‌برند] و يتيمان و مستمندان، حضور داشته باشند، چيزى از آن اموال را به آن‌ها بدهيد؛ و با آنان به‌طور شايسته سخن بگوييد.

۱
(نساء/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- نَسَخَتْهَا آیَهًُْ الْفَرَائِضِ.

امام صادق (علیه السلام)- آیه‌ی فرائض (فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَی الَّذینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللهَ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ پس کسانی که بعد از شنیدنش آن را تغییر دهند، گناه آن، تنها بر کسانی است که آن (وصیّت) را تغییر می‌دهند خداوند، شنوا و داناست. (بقره/۱۸۱))، این آیه را منسوخ کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۲
بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۳۶۶/ العیاشی، ج۱، ص۲۲۲/ متشابه القرآن، ج۲، ص۲۳۳/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۶، ص۷۱/ مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۱۵۵/ البرهان/ العیاشی، ج۱، ص۲۲۳
۲
(نساء/ ۸)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ إِذا حَضَرَ الْقِسْمَهًَْ أُولُوا الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً قُلْتُ أَ‌مَنْسُوخَهًٌْ هِیَ قَالَ لَا إِذَا حَضَرَکَ فَأَعْطِهِمْ.

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا آیه: إِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً منسوخ شده و اکنون عمل به آن لازم نیست»؟ فرمود: «نه، اینچنین نیست بلکه اگر این افراد]در هنگام تقسیم ارث[در جلسه حضور داشتند به آن‌ها]از ارث[چیزی بدهید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۲
بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۳۶۷/ العیاشی، ج۱، ص۲۲۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۶، ص۷۱/ البرهان
۳
(نساء/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ قَالَ تَعَالَی وَ إِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبَی وَ الْیَتَامَی وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً عَنْ ابن‌عباس (رحمة الله علیه) إنَّ الْخِطَابَ بِقَوْلِهِ: فَارْزُقُوهُمْ مُتَوَجِّهٌ إِلَی مَنْ حَضَرَتْهُ الْوَفَاهًٌْ وَ أَرَادَ الْوَصِیَّهًَْ فَإِنَّهُ یَنْبَغِی لَهُمْ أَنْ یُوصُوا لِمَنْ لَا یَرِثُ مِنَ الْأَقْرِبَاءِ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْوَالِهِمْ إِنْ کَانُوا أَغْنِیاءَ وَ یَعْتَذِرُونَ إِلَیْهِ إِنْ کَانُوا فُقَرَاءَ وَ رِزْقُ الْإِنْسَانِ غَیْرَهُ یَکُونُ عَلَی مَعْنَی التَّمْلِیکِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) روایت است که در مورد آیه‌ی: وَ إِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفا گفته است: «مورد خطاب در این آیه فردی است که درحال احتضار و مرگ است و باید وصیّت کند؛ پس سزاوار است که اگر ثروتمند است وصیّت کند تا بخشی از مالش را به نزدیکانی از او بدهند که]طبق شرع[از او ارث نمی‌برند ولی اگر فقیر است عذرش]در ندادن مال به آن‌ها[پذیرفته است؛ و روزی‌دادن انسان به شخص دیگر همان مالکیت و تسلّط بر اوست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص۴۲
فقه القرآن، ج۲، ص۳۰۵/ فقه القرآن، ج۲، ص۳۴۶
بیشتر